Nội dung Text: Kiến thức, thái độ và thực hành của bà mẹ có con dưới 5 tuổi bị bệnh tiêu chảy cấp điều trị tại khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH CỦA BÀ MẸ CÓ CON DƯỚI 5 TUỔI BỊ BỆNH TIÊU CHẢY CẤP ĐIỀU TRỊ TẠI KHOA NHI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TIỀN GIANG Tạ Thị Kim Thoa1, Nguyễn Thành Nam1 TÓM TẮT 47 độ điều trị bệnh đúng và thực hành đúng cao hơn Mục tiêu: Nghiên cứu này giúp khảo sát về các bà mẹ có trình độ học vấn thấp (cấp 1, cấp 2, kiến thức, thái độ và thực hành của các bà mẹ có không biết chữ), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê con dưới 5 tuổi bị tiêu chảy cấp tại khoa Nhi p < 0,001. Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang. Từ khóa: Tiêu chảy cấp, kiến thức, thái độ, Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt thực hành. ngang mô tả. Có 178 trường hợp được phỏng vấn trực tiếp bằng bảng câu hỏi soạn sẵn từ ngày SUMMARY 01/01/2011 đến ngày 31/08/2021. KNOWLEDGE, ATTITUDE, AND Kết quả: Kiến thức chung đúng về bệnh là PRACTICE OF MOTHERS OF 53,37%: biết khái niệm về bệnh tiêu chảy CHILDREN UNDER FIVE YEARS OLD (41,57%), biết các dấu hiệu bệnh nặng cần khám WITH ACUTE DIARRHEA TREATED ngay (40,45%), biết phát hiện dấu mất nước AT THE PEDIATRIC DEPARTMENT (88,2%). Thái độ đúng về điều trị bệnh là OF TIEN GIANG GENERAL 55,06%: bà mẹ không đồng ý dùng thuốc cầm HOSPITAL tiêu chảy (64,61%), bà mẹ không đồng ý cho trẻ Objectives: This study helps survey the nhịn ăn (51,69%), bà mẹ đồng ý cho trẻ uống lại knowledge, attitudes, and practices of mothers ORS sau ói (32,02%). Thực hành: 71,35% thực whose children under five years of age have hành pha ORS đúng, 68,54% cho trẻ uống ORS acute diarrhea at the Pediatrics Department of theo y lệnh bác sĩ và 83,71% phát hiện dấu mất Tien Giang General Hospital. nước đúng. Nguồn thông tin về bệnh cung cấp Methods: Descriptive cross-sectional study. chủ yếu cho các bà mẹ chủ yếu từ nhân viên y tế One hundred seventy-eight cases were directly (34,83%), tiếp theo là đến từ thân nhân của bệnh interviewed using a prepared questionnaire from nhi khác (27,53%), và phương tiện thông tin January 1, 2011, to August 31, 2021. truyền thông (20,79%), nguồn khác (16,85%). Results: The correct general knowledge about Kết luận: Các bà mẹ có trình độ học vấn cao the disease was 53.37%: knowing the concept of (từ cấp 3 trở lên) có kiến thức đúng về bệnh, thái diarrhea (41.57%), knowing the signs of serious illness requiring immediate examination (40.45%), knowing how to detect missing signs 1 Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang water (88.2%). The correct attitude about disease Chịu trách nhiệm chính: Tạ Thị Kim Thoa treatment is 55.06%: mothers do not agree to use Email: thanhnam@pediatrician.vn antidiarrheal drugs (64.61%), mothers do not Ngày nhận bài: 25.8.2022 agree to fast children (51.69%), mothers agree to Ngày phản biện khoa học: 23.9.2022 re-administer ORS after vomiting (32.02%). Ngày duyệt bài: 10.10.2022 351
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT MỞ RỘNG BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG II LẦN THỨ 29 NĂM 2022 Practice: 71.35% practice correct ORS, 68.54% được trang bị kiến thức, kỹ năng, thực hành give ORS to children according to doctor's chăm sóc trẻ tiêu chảy tốt. Chúng tôi tiến orders, and 83.71% detect correct signs of hành nghiên cứu đề tài “Kiến thức, thái độ, dehydration. The primary source of information hành vi về xử trí tiêu chảy của bà mẹ có con about the disease was provided to mothers, dưới 5 tuổi bệnh tiêu chảy cấp điều trị tại mainly from health workers (34.83%), relatives khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang of other children (27.53%), and the media Mục tiêu nghiên cứu communication (20.79%), other sources Xác định tỉ lệ đặc điểm dịch học các bà (16.85%). mẹ có con < 5 tuổi đang điều trị tại Bệnh Conclusions: Mothers with a high level of viện Đa khoa Tiền Giang. education (from level 3 and above) have the Xác định nguồn thông tin về bệnh tiêu proper knowledge about the disease, the right chảy cấp mà bà mẹ nhận được attitude to treatment, and the proper practice Xác định mối tương quan giữa kiến thức, higher than the mothers with a low education thái độ, thực hành với các yếu tố liên quan. level (level 1, grade 2, illiterate), the difference is statistically significant, p < 0.001. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Keywords: Acute diarrhea, knowledge, Đối tượng nghiên cứu attitude, practice. Dân số chọn mẫu Những mẹ, cha, người chăm sóc có con I. ĐẶT VẤN ĐỀ dưới 5 tuổi bị tiêu chảy cấp được chẩn đoán Tiêu chảy cấp là một trong những nguyên và điều trị tại khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ em, nó Trung tâm Tiền Giang từ ngày 01/01/2021 còn là nguyên nhân chính gây suy dinh đến ngày 31/8/2021. dưỡng và là một gánh nặng kinh tế xã hội Tiêu chuẩn lựa chọn (3,1) . Theo thống kê của Tổ Chức Y tế Thế Tất cả các cha, mẹ, người chăm sóc có giới ước tính hàng năm có khoảng 4 – 5 triệu con dưới 5 tuổi nhập khoa Nhi Bệnh viện Đa trẻ em dưới 5 tuổi chết vì bệnh tiêu chảy (6,5). khoa Trung tâm Tiền Giang được chẩn đoán Trong đó 80% là trẻ dưới 2 tuổi. Việt Nam là và điều trị bệnh tiêu chảy cấp trong thời gian một trong những nước đang phát triển, tiêu nghiên cứu đồng ý tham gia nghiên cứu. Là chảy là vấn đề quan tâm quan trọng của sức người trực tiếp chăm sóc bệnh nhân ở nhà và khỏe cộng đồng. Trung bình mỗi đứa trẻ mắc tại bệnh viện. khoảng 2,2 lần tiêu chảy trong một năm (1). Tiêu chuẩn loại trừ Trong những năm gần đây ở Việt Nam tình Những cha, mẹ, người chăm sóc không hình tiêu chảy có xu hướng tăng, theo thống thể trả lời phỏng vấn được như: không hiểu kê thì mỗi năm có từ 1 đến 1,2 triệu ca mắc rõ tiếng Việt, câm, điếc, bệnh tâm thần. trên toàn quốc. Phương pháp nghiên cứu Tại Khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa Tiền Thiết kế nghiên cứu Giang năm 2020 có 749 trẻ < 5 tuổi nhập Nghiên cứu cắt ngang mô tả viện vì tiêu chảy, chiếm 10% tổng số trẻ < 5 Cỡ mẫu tuổi nhập viện. Để phòng ngừa và chăm sóc Lấy toàn bộ trẻ bệnh tiêu chảy có hiệu quả các bà mẹ cần Thu thập số liệu 352
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 Các thông tin được ghi vào phiếu điều tra. Xử trí số liệu Sử dụng bảng câu hỏi phỏng vấn trực tiếp. Các số liệu sẽ được mã hóa, nhập liệu và Các bước tiến hành phân tích theo phương pháp thống kê y học, Lấy tất cả những trường hợp phù hợp theo lập bảng vẽ biểu đồ, sử dụng các phần mềm tiêu chí chọn bệnh trong thời gian nghiên EpiData Manager; Stata 16; Microsoft office cứu. Các trường hợp bệnh nhân nhập viện 365. nhiều lần trong thời gian nghiên cứu chỉ Y ĐỨC phỏng vấn lần đầu nhập viện. Sử dụng bảng Nghiên cứu đã được hội đồng Y đức bệnh câu hỏi phỏng vấn trực tiếp ghi nhận các đặc viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang thông điểm dịch tễ, đánh giá về kiến thức bệnh qua, số 1953/QĐ-SYT. đúng, xác định tỉ lệ thực hành đúng và thái độ xử trí khi trẻ bị tiêu chảy cấp. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Trong thời gian từ ngày 01/01/2021 đến ngày 31/8/2021 có 178 trường hợp thỏa đủ tiêu chuẩn đưa vào nghiên cứu của chúng tôi, ghi nhận kết quả như sau: Bảng 1. Đặc điểm dịch tễ học của đối tượng nghiên cứu (N=178) Đặc điểm N Tỉ lệ (%) Nhóm tuổi < 30 tuổi 89 50,00 30 - < 40 tuổi 77 43,26 40 - < 50 tuổi 10 5,62 ≥ 50 tuổi 2 1,12 Học vấn Không biết chữ 3 1,69 Cấp 1 13 7,30 Cấp 2 40 22,47 Từ cấp 3 trở lên 122 68,54 Nghề nghiệp Công nhân viên 33 18,54 Buôn bán 35 19,66 Nội trợ 37 20,79 Công nhân/nông dân 73 41,01 Nhận xét: Tuổi trung bình của các bà mẹ trong nghiên cứu là 29,57 ± 6,17 tuổi, tuổi nhỏ nhất là 18 tuổi, lớn nhất là 51 tuổi. Nhóm tuổi từ < 30 tuổi chiếm tỉ lệ cao nhất là 50,00%. 68,54% các bà mẹ có trình độ học vấn từ cấp 3 trở lên, không biết chữ chiếm 1,69%. 41,01% có nghề nghiệp là công nhân, nông dân, 18,54% là công nhân viên, 20,79% là nội trợ. 353
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT MỞ RỘNG BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG II LẦN THỨ 29 NĂM 2022 Biểu đồ 1. Các nguồn thông tin cung cấp (N=178) Nhận xét: Nguồn thông tin cung cấp chủ yếu cho các bà mẹ trong nghiên cứu của chúng tôi chủ yếu đến từ thông tin từ nhân viên y tế, tiếp theo là các nguồn từ thân nhân của bệnh nhi khác và phương tiện thông tin truyền thông. Bảng 2. Kiến thức của các bà mẹ về bệnh tiêu chảy cấp (N=178) Kiến thức về bệnh Có (N%) Không (N%) Khái niệm về bệnh tiêu chảy cấp 74 (41,57) 104 (58,43) Biết ORS dà dung dịch bù nước 112 (62,92) 66 (37,08) Biết dấu hiệu bệnh nặng 72 (40,45) 106 (59,55) Biết phát hiện dấu hiệu mất nước 157 (88,20) 21 (11,80) Kiến thức đúng về bệnh 95 (53,37) 83 (46,63) Nhận xét: Tỉ lệ các bà mẹ có kiến thức đúng về bệnh chiếm 53,37 %, trong đó biết khái niệm về bệnh tiêu chảy cấp chiếm 41,47%, biết ORS là dung dịch bù nước chiếm 62,92%, biết dấu hiệu bệnh nặng chiếm 40,45%, biết phát hiện dấu hiệu mất nước chiếm 88,20%. Bảng 3. Thái độ điều trị tiêu chảy cấp của các bà mẹ (N=178) Kiến thức về điều trị Đúng (N%) Không (N%) Dùng thuốc cầm tiêu chảy 115 (64,61) 63 (35,39) Cho trẻ nhịn ăn để ruột nghỉ ngơi 92 (51,69) 86 (48,31) Cho uống ORS khi trẻ bị tiêu chảy 130 (73,03) 48 (26,97) Cho trẻ ăn cháo muối, đường khi bệnh 77 (43,26) 101 (56,74) Trẻ ói khi uống ORS, ngưng 15 phút rồi uống lại 57 (32,02) 121 (67,98) Thái độ đúng về điều trị bệnh 98 (55,06) 80 (44,94) Nhận xét: Thái độ đúng các bà mẹ về điều trị bệnh chiếm 55,06 %, trong đó biết không dùng thuốc cầm tiêu chảy chiếm 64,61%, vẫn cho trẻ ăn khi trẻ bệnh chiếm 51,69%, cho uống ORS khi trẻ bị tiêu chảy chiếm 73,03%, không cho trẻ ăn cháo muối, đường khi bệnh chiếm 43,26% và ngưng 15 phút rồi uống lại ORS khi trẻ uống bị ói chiếm 32,02%. 354
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 Bảng 4. Kết quả thực hành điều trị bệnh tiêu chảy của các bà mẹ (N=178) Thái độ Thực hành đúng (N%) Thực hành không đúng (N%) Cách pha ORS 127 (71,35) 51 (28,65) Cho trẻ uống ORS 122 (68,54) 56 (31,46) Phát hiện dấu mất nước 149 (83,71) 29 (16,29) Nhận xét: Thực hành pha ORS đúng chiếm 71,35%, cho trẻ uống ORS theo y lệnh của bác sĩ thực hành đúng chiếm 68,54%. Phát hiện dấu hiệu mất nước chiếm 83,71%. Bảng 5. Mối liên quan giữa kiến thức đúng với trình độ văn hóa, nhóm tuổi (N=178) Kiến thức về bệnh PR p Đúng Không (KTC 95%) Tuổi mẹ < 30 tuổi 49 40 1,07 (0,81 – 1,40) 0,652 ≥ 30 tuổi 46 43 1 Trình độ học vấn Cấp 3 trở lên 77 45 1,96 (1,31 – 2,94) < 0,001 Cấp 1,2, mù chữ 18 38 1 Nhận xét: Các bà mẹ có trình độ học vấn từ cấp 3 trở lên có kiến thức đúng về bệnh tiêu chảy cao hơn gấp 1,96 lần các bà mẹ có trình độ cấp 1, cấp 2, mù chữ, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê, p = 0,001. Bảng 6. Mối liên quan giữa thái độ đúng với trình độ văn hóa, nhóm tuổi (N=178) Thái độ điều trị bệnh PR p Đúng Không (KTC 95%) Tuổi mẹ < 30 tuổi 55 34 1,27 (0,98 – 1,68) 0,071 ≥ 30 tuổi 43 46 1 Trình độ học vấn Cấp 3 trở lên 81 41 2,58 (1,68 – 3,96) < Cấp 1,2, mù chữ 17 49 1 0,001 Nhận xét: Các bà mẹ có trình độ học vấn từ cấp 3 trở lên có thái độ đúng về điều trị bệnh tiêu chảy cao hơn gấp 2,58 lần các bà mẹ có trình độ cấp 1, cấp 2, mù chữ, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê, p < 0,001. 355
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT MỞ RỘNG BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG II LẦN THỨ 29 NĂM 2022 Bảng 7. Mối quan hệ giữa thực hành đúng với trình độ văn hóa (N=178) Trình độ văn hóa PR Cấp 3 trở Cấp 1,2, mù p (KTC 95%) lên chữ Thực hành đúng Pha ORS 92 35 1,23 (0,96 – 1,59) 0,077 Cho uống ORS 88 34 1,19 (0,94 – 1,51) 0,123 < Đánh giá mất nước 112 37 1,39 (1,14 – 1,69) 0,001 Nhận xét: Các bà mẹ có trình độ học vấn từ cấp 3 trở lên có thực hành đánh giá mất nước cao hơn gấp 1,39 lần các bà mẹ có trình độ cấp 1, cấp 2, mù chữ, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê, p < 0,001. IV. BÀN LUẬN chăm sóc trẻ tiêu chảy cho các bà mẹ có con Trong thời gian từ ngày 01/01/2011 đến nhập khoa nhi. 31/8/2021 chúng tôi khảo sát trên 178 trường Nguồn thông thông giữ vai trò chính trong hợp các bà mẹ có con dưới 5 tuổi bị tiêu chảy việc cung cấp thông tin cho cha, mẹ, người cấp nhập viện tại khoa Nhi Bệnh viện Đa chăm sóc là các nhân viên y tế, do đây là khoa Trung tâm Tiền Giang. Tuổi trung bình bệnh chưa được thông tin nhiều trong cộng của các bà mẹ trong nghiên cứu là 29,57 ± đồng. Nguồn thông tin thứ hai và cũng là 6,17 tuổi, tuổi nhỏ nhất là 18 tuổi, lớn nhất là nguồn thông tin khó kiểm soát, dễ gây ảnh 51 tuổi. Nhóm tuổi từ < 30 tuổi chiếm tỉ lệ hưởng nhất khi mà người nghe không có cao nhất là 50%, 68,54% các bà mẹ có trình kiến thức và không biết chọn lọc, chính là từ độ học vấn từ cấp 3 trở lên, không biết chữ các thân nhân khác. Đây là một thông tin chiếm 1,69%. 41,01% có nghề nghiệp là tuyên truyền khá hiệu quả và dễ tiếp nhận công nhân, nông dân, 18,54% là công nhân hơn, do tính chất dễ tiếp nhận nên cũng dễ có viên, 20,79% là nội trợ. Theo Mai Thị Thanh sai sót, đặc biệt sai lệch do chọn lựa nguồn Xuân khảo sát trên 384 bà mẹ có con dưới 5 tin để cung cấp. Nguồn thông tin qua phương tuổi bị tiêu chảy cấp tại Bệnh viện Đa khoa tiện thông tin đại chúng chiếm 20,79% đa tỉnh Đắk Lắk có 64,5% số bà mẹ có trình độ phần là do thân nhân tự tìm hiểu, đa số có học vấn từ cấp 3 trở lên, tương tự nghiên cứu trình độ học vấn cao. Nguồn thông tin khác của chúng tôi(2). Nhìn chung, các bà mẹ đa số không đáng kể và cũng là nguồn thông tin là trẻ, có trình độ học vấn tương đối, do đó sẽ thứ cấp từ 3 nguồn trên. Vì thế ta chỉ cần dễ dàng tiếp thu những kiến thức mới, bỏ kiểm soát được 3 nguồn thông tin trên thì sẽ những kiến thức lạc hậu khi được hướng dẫn. đạt được hiệu quả. Số bà mẹ không có thông tin về chăm sóc trẻ Tỉ lệ các bà mẹ có kiến thức đúng về bệnh tiêu chảy cao, cần tăng cường hướng dẫn chiếm 53,37%, trong đó biết khái niệm về 356
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 bệnh tiêu chảy cấp chiếm 41,47%, biết ORS tác giả Nguyễn Thị Gái có 40,2% bà mẹ là dung dịch bù nước chiếm 62,92%, biết dấu không đồng ý dùng thuốc cầm tiêu chảy, hiệu bệnh nặng như sốt cao liên tục, nôn ói 90,9% bà mẹ không đồng ý cho trẻ nhịn ăn nhiều, tiêu chảy toàn nước nhiều lần, li bì, trong giai đoạn bệnh, 51,9% bà mẹ đồng ý không uống được, tiêu phân có máu… chiếm cho con uống lại ORS sau ói (4). Nhìn chung 40,45%, biết phát hiện dấu hiệu mất nước thái độ đúng của các bà mẹ còn thấp. Cần như mắt trũng, uống háo hức, vật vã, li bì, giải thích cho bà mẹ hiểu, khi tiêu chảy không uống được, dấu véo da mất chậm… không dùng thuốc cầm, cho trẻ ăn uống như chiếm 88,20%. Theo nghiên cứu của tác giả bình thường miễn là hợp vệ sinh, cần phải Nguyễn Thị Gái khảo sát trên 341 các bà mẹ cho trẻ uống lại ORS tiếp tục sau khi trẻ bị có con dưới 5 tuổi bị tiêu chảy cấp nhập khoa ói. Thực hành pha ORS đúng chiếm 71,35%, Nhi Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Thuận, tỉ cho trẻ uống ORS theo y lệnh của bác sĩ thực lệ các bà mẹ biết khái niệm tiêu chảy cấp là hành đúng chiếm 68,54%. Phát hiện dấu hiệu 76,8%, biết dấu hiệu bệnh nặng cần khám mất nước chiếm 83,71%. Theo tác giả ngay chiếm 90,9%, biết phát hiện dấu hiệu Nguyễn Thị Gái, thực hành pha ORS đúng mất nước chiếm 90,5% cao hơn nghiên cứu chiếm 75,4% cũng tương tự nghiên cứu của của chúng tôi (4). Như vậy thể hiện sự quan chúng tôi (4). Vẫn còn một số bà mẹ không tâm không đồng đều của các thân nhân và sự biết pha ORS cần được hướng dẫn, một số bà không tương xứng về thông tin mà các thân mẹ không cho trẻ uống ORS vì sợ uống nước nhân nhận được trong thời gian qua. Kiến nhiều trẻ tiêu chảy nhiều là một hành động thức về bệnh có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều sai cần được khắc phục. yếu tố do nội dung luôn được đề cập đến Các bà mẹ có trình độ học vấn từ cấp 3 trở định kì theo định kỳ hoặc mỗi tháng khi đi lên có kiến thức đúng về bệnh tiêu chảy cao khám, qua nhân viên y tế, các thân nhân của hơn gấp 1,96 lần các bà mẹ có trình độ cấp 1, bệnh nhi khác… Trong khi đó kiến thức về cấp 2, mù chữ, sự khác biệt có ý nghĩa thống điều trị bệnh thấp hơn là do đa phần các cha kê, p < 0,001. Các bà mẹ có trình độ học vấn mẹ cho đó là vai trò của bác sĩ nên họ ít tìm từ cấp 3 trở lên có thái độ đúng về điều trị hiểu và ít có thông tin về điều trị. bệnh tiêu chảy cao hơn gấp 2,58 lần các bà Thái độ đúng các bà mẹ về điều trị bệnh mẹ có trình độ cấp 1, cấp 2, mù chữ, sự khác chiếm 55,06%, trong đó biết không dùng biệt có ý nghĩa thống kê, p < 0,001. Xét về thuốc cầm tiêu chảy chiếm 64,61%, vẫn cho mối tương quan thực hành đúng, qua nghiên trẻ ăn khi trẻ bệnh chiếm 51,69%, cho uống cứu của chúng tôi thấy các bà mẹ có trình độ ORS khi trẻ bị tiêu chảy chiếm 73,03%, học vấn từ cấp 3 trở lên có thực hành chăm không cho trẻ ăn cháo muối, đường khi bệnh sóc con cao hơn các bà mẹ có trình độ thấp chiếm 43,26% và ngưng 15 phút rồi uống lại hơn. Cụ thể, thực hành pha ORS cao hơn gấp ORS khi trẻ uống bị ói chiếm 32,02%. Theo 1,23 lần, cho con uống ORS theo y lệnh của 357
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT MỞ RỘNG BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG II LẦN THỨ 29 NĂM 2022 bác sĩ cao hơn 1,19 lần, tuy nhiên sự khác TÀI LIỆU THAM KHẢO không có ý nghĩa thống kê với p lần lượt là 1. Bộ Y tế (2018) Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh thường gặp ở trẻ em, Nhà xuất 0,077 và 0,123. Việc thực hành đánh giá mất bản Y học, Hà Nội, tr.316-324. nước cao hơn gấp 1,39 lần và sự khác biệt có 2. Mai Thanh Xuân, Đặng Đình Thành, Chu ý nghĩa thống kê với p < 0,001. Thị Giang Thanh, Phạm Thị Hoàng Yến, Phạm Thị Thúy Liên (2019) "Đánh giá kiến V. KẾT LUẬN thức, thái độ và hành vi của bà mẹ có con Kiến thức: Khái niệm bệnh tiêu chảy dưới 5 tuổi bị tiêu chảy tại bệnh viện đa khoa 41,57%, biết các dấu hiệu bệnh nặng cần tỉnh Đắk Lắk năm 2016". Tạp chí Khoa học khám ngay 40,45%, biết phát hiện dấu mất Điều Dưỡng, 2 (1), tr.27-34. nước 88,2%. 3. Nguyễn Anh Tuấn (2020) Tiêu chảy cấp. IN Thái độ: Bà mẹ không đồng ý dùng thuốc Phạm Thị Minh Hồng (Ed.) Nhi khoa tập 1. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia thành phố Hồ cầm tiêu chảy 64,61%, bà mẹ không đồng ý Chí Minh, tr.277-293. cho trẻ nhịn ăn 51,69%, bà mẹ đồng ý cho trẻ 4. Nguyễn Thị Gái, Lê Thị Thảo, Trần Thanh uống lại ORS sau ói 32,02%. Thủy (2011) "Kiến thức, thái độ, hành vi về Thực hành: 71,35% thực hành pha ORS xử trí tiêu chảy cấp tại nhà của những bà mẹ đúng, 68,54% cho trẻ uống ORS theo y lệnh có con dưới 5 tuổi điều trị tại khoa Nhi Bệnh bác sĩ và 83,71% phát hiện dấu mất nước viện đa khoa Bình Thuận năm 2011". Tạp chí đúng. Y học TP. Hồ Chí Minh, 15 (4), tr.156-160 5. Hailemariam Mekonnen Workie, Abdilahi KIẾN NGHỊ Sharifnur Sharifabdilahi, Esubalew Muchie Addis (2018) "Mothers' knowledge, Khoa nhi cần tăng cường cung cấp thông attitude and practice towards the prevention tin về bệnh tiêu chảy bằng loa, chiếu phim. and home-based management of diarrheal Cần phổ biến cho các bà mẹ hiểu hiệu quả disease among under-five children in của ORS để bà mẹ tin tưởng cho trẻ dùng Diredawa, Eastern Ethiopia, 2016: a cross- trong bệnh tiêu chảy. sectional study". BMC pediatrics, 18 (1), 358- Khi hướng dẫn cần nhấn mạnh cung cấp 358. thức ăn đầy đủ chất dinh dưỡng khi trẻ tiêu 6. S. Q. Bham, F. Saeed, M. A. Shah (2016) chảy, tránh ăn kiêng. "Knowledge, Attitude and Practice of mothers on acute respiratory infection in children Giải thích rõ tác hại của dùng thuốc cầm under five years". Pak J Med Sci, 32 (6), tiêu chảy. 1557-1561. 358