Chế độ ăn thuần chay mang đến những lợi ích và rủi ro gì cho sức khoẻ chúng ta?

Chế độ ăn thuần chay có thể hiểu là kiêng hoàn toàn các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật, chẳng hạn như: sữa và các chế phẩm từ sữa, trứng, thịt, hải sản, thịt gia cầm,... Thay vào đó là tập trung vào các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật, bao gồm: trái cây, rau, quả hạch, hạt, ngũ cốc nguyên hạt và dầu thực vật,...

Chế độ ăn thuần chay có thể mang đến nhiều giá trị cho sức khỏe

Chế độ ăn chay nói chung được cho là có hàm lượng chất xơ cao hơn và lượng cholesterol, protein, calcium và muối thấp hơn so với chế độ ăn mặn. Nhìn chung, chế độ ăn này giúp ta giảm tối đa lượng calo và chất béo dư thừa có trong thịt động vật, và hạn chế được các nguy cơ bệnh tật liên quan đến việc ăn mặn. 

Những lợi ích tiêu biểu mà chế độ thuần chay này có thể mang lại gồm có:

1. Giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và ung thư

Thành phần bên trong thịt thường chứa nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, có thể làm tăng lượng cholesterol trong máu. Cholesterol có thể gây tích tụ chất béo trong mạch máu, làm tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh động mạch ngoại vi và bệnh tim. 

Ngược lại, chế độ thuần chay với thực phẩm như rau, củ, quả, ngũ cốc và các thực phẩm thô lại giúp tăng cường nhiều chất xơ, vitamin, khoáng chất thiết yếu cho cơ thể và các chất chống oxy hóa như folate, anthocyanin giúp chống lại các gốc tự do, ngăn chặn nguy cơ gây ra ung thư, và bảo vệ sức khoẻ tim mạch của chúng ta.

2. Giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

Chế độ ăn chay thuần thường sử dụng nhiều các thực phẩm giàu chất xơ, có chỉ số GI từ thấp đến trung bình, ngoài ra còn cung cấp nhiều dạng vitamin như A, C, D, E, khoáng chất thiết yếu như kẽm, sắt, kali hay các chất chống oxy hóa. Dựa vào tập hợp các giá trị dinh dưỡng này sẽ giúp đào thải các gốc tự do ra khỏi cơ thể, từ đó ngăn ngừa tình trạng kháng insulin, hỗ trợ kiểm soát đường huyết - giúp hạn chế được nguy cơ mắc đái tháo đường loại 2. Đối với người đang mắc bệnh, chế độ ăn thuần chay có thể làm giảm lượng đường trong máu, tăng độ nhạy insulin, ức chế sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

3. Hỗ trợ giảm cân

Hỗ trợ giảm cân có lẽ là lý do phổ biến nhất để mọi người chọn chế độ ăn thuần chay. Theo nhiều nghiên cứu cho thấy, người ăn thuần chay thường có xu hướng gầy hơn và có chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) thấp hơn những người khác. Do việc ăn thuần chay cung cấp nhiều chất xơ, chất chống oxy hóa thiết yếu cho cơ thể. 

Ngoài ra, thông qua các thực phẩm có nguồn gốc thực vật, cơ thể ta cũng được nạp một lượng đủ kali, magie và vitamin A, C. Đặc biệt, một lợi ích hấp dẫn từ chế độ thuần chay nữa là bạn được ăn thoải mái mà không lo lắng đến việc tính số calo. Vì lý do này mà nhiều người chọn biện pháp ăn chay thay cho chế độ ăn kiêng khắc nghiệt.

Nhưng nếu ăn sai cách, sức khoẻ sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro

Chế độ ăn thuần chay được đánh giá là một trong những chế độ ăn uống lành mạnh nhất, vì nó không chỉ có 3 lợi ích tiêu biểu kể trên mà còn có những giá trị cho sức khỏe khác nữa. Tuy nhiên, nếu chúng ta không thực hiện đúng cách, đôi khi chế độ ăn này sẽ mang đến rất nhiều rắc rối. Cụ thể là:

1. Gây ra bệnh thiếu máu

Tuy rằng chế độ thuần chay có thể giúp ta ngăn chặn tối đa nguy cơ mắc các bệnh ung thư, nhưng nếu bữa ăn của bạn quá đơn điệu, chỉ đơn giản như rau luộc ăn cùng cơm hay khoai lang, khoai mì sẽ không đủ dinh dưỡng để cơ thể bạn hấp thu và tái tạo năng lượng. 

Đặc biệt, bạn có thể mắc chứng bệnh thiếu máu vì chất xơ sẽ giảm quá trình hấp thu sắt và tái tạo máu của cơ thể. Thiếu máu quá lâu sẽ dẫn đến nhiều nguy cơ sức khoẻ: cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, phản ứng chậm, nếu nguy hiểm thì sẽ dẫn đến thiếu máu não hay đột quỵ não. 

Do đó, nếu bạn đi theo chế độ ăn thuần chay thì nên bổ sung nhiều trái cây giàu sắt hơn, ăn những bữa chay phong phú, đa dạng hơn để tránh được căn bệnh này.

2. Thiếu protein gây suy giảm trí nhớ, thúc đẩy quá trình lão hóa

Trong thực phẩm chay không có những thành phần protein quan trọng như collagen, axit amin, elastin, myosin,... điều này sẽ thúc đẩy quá trình lão hóa, làm cho da mặt bạn sạm đen, thiếu sức sống, thiếu sự đàn hồi và cơ bắp không còn săn chắc.

Ngoài ra, cơ thể thiếu protein là một trong những nguyên nhân gây ra các khối u đường tiêu hóa, các thành phần dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của não bộ cần phải được cung cấp từ nguồn thực phẩm động vật, nếu không não bộ của bạn có thể bị suy giảm trí nhớ. Để hạn chế tình trạng này, bạn cần phải nạp nhiều hơn các thực phẩm chay giàu protein để cân bằng lại.

3. Có thể gây béo phì

Như đã đề cập ở trên, chế độ thuần chay có thể hỗ trợ giảm cân hiệu quả. Nhưng, nếu thực hiện sai cách thì sẽ bị phản tác dụng. Bởi vì trong các thực phẩm có nguồn gốc thực vật, có rất nhiều loại chứa lượng tinh bột, đường và calo cao, cụ thể là: sầu riêng, khoai tây, khoai lang, xoài, chuối,... nếu ta tiêu thụ quá nhiều thì vẫn sẽ khiến cân nặng tăng như thường, từ đó dẫn đến thừa cân - béo phì, thậm chí là tiểu đường.

Nếu ăn thuần chay để giảm cân, bạn hãy tập trung vào các loại thực phẩm như yến mạch, nhóm thực vật như rau củ thô hơn là các sản phẩm trên nhé.

4. Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản

Cholesterol trong cơ thể có hai loại: cholesterol xấu (LLD) và cholesterol tốt (HLD), đều được cung cấp bởi chế độ dinh dưỡng có nguồn thực phẩm động vật. Còn trong thức ăn thuần chay lại rất hạn chế về cholesterol. Mặc dù cholesterol gây ra các bệnh về tim mạch ở người lớn nhưng lại vô cùng quan trọng đối với trẻ nhỏ. 

Do đó, nếu ăn chay quá sớm, cơ thể sẽ thiếu các hormone này, ảnh hưởng đến quá trình dậy thì của trẻ, chậm phát triển và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản, làm giảm ham muốn tình dục sau này, vì vậy, không nên cho trẻ ăn chay quá sớm để đảm bảo trẻ được phát triển bình thường. 

Nhìn chung, chế độ ăn thuần chay mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe của bạn, nhưng nếu bạn lên kế hoạch cho bữa ăn không hợp lý hoặc áp dụng sai cách thì sức khỏe của bạn sẽ gặp nhiều rủi ro. Tốt nhất bạn cần tìm hiểu kĩ càng về chế độ ăn này trước và cân nhắc xem mình có thật sự phù hợp hay không rồi hãy quyết định. Không nên cố ép mình, điều quan trọng nhất là bổ sung cho cơ thể những chất dinh dưỡng thiết yếu để nâng cao sức khỏe nhé mọi người.

Xem thêm: Vì sao người tiểu đường cần kiểm tra lượng đường trong máu 2 giờ sau bữa ăn?

Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin