Chị Phương, (Q. Phú Nhuận, Tp.HCM) đang muốn cai sữa cho đứa con đầu lòng của mình. Nhưng chị không khỏi lúng túng khi chưa biết phải bắt đầu chuyện này như thế nào.
Các mẹ cần nhận thức rằng, cai sữa là quá trình thay đổi của trẻ từ bú sữa mẹ sang bú bình, uống sữa trong ly hoặc sang ăn dặm. Đây là giai đoạn thay đổi quan trọng cho cả trẻ lẫn người mẹ vì nó không chỉ ảnh hưởng về mặt thể chất mà cả về mặt tinh thần của hai mẹ con.
Chọn thời điểm thích hợp để cai sữa
Thật khó để biết chính xác nên cho trẻ cai sữa vào lúc nào. Tốt nhất việc cai sữa nên chọn thời điểm mà tâm lý của hai mẹ con đã sẵn sàng. Nó cũng không tùy thuộc vào thời gian dài hay ngắn, vì một số người mẹ chưa muốn con mình dứt sữa mẹ sớm hoặc do nhu cầu cần thiết trong cuộc sống khiến người mẹ không thể chần chừ việc cai sữa cho con. Tuy nhiên, có thể chọn thời điểm “cách ly vú mẹ” cho trẻ dựa vào những yếu tố sau:
- Khi cả mẹ lẫn con có tâm lý thuận tiện và thoải mái nhất. Thông thường, biểu hiện cho thấy trẻ có tâm lý sẵn sàng cai sữa là sau khi trẻ biết bò hoặc biết đi.
- Ngưng cho trẻ bú từ từ để giúp trẻ làm quen dần với việc rời vú mẹ. Ở trẻ bú bình, tâm lý sẵn sàng cai sữa của trẻ biểu hiện qua việc trẻ bắt đầu không thèm ngậm núm vú của bình sữa hoặc ném đi hay giấu bình đi khi hết sữa. Lúc này, trẻ thích uống sữa trong ly, tách hơn.
- Nếu trẻ dưới một tuổi, tập cai sữa bằng cách thử cho trẻ uống sữa trong ly, tách hoặc bình bú có hình dạng giống ti mẹ. Nếu trẻ hơn một tuổi, bạn nên cho trẻ những món ăn nhẹ trong ly, tách và đừng quên vỗ về trẻ. Nếu trẻ bắt đầu có tật mút tay, bạn không nên ngăn cản, mà hãy cho trẻ có thời gian tự thích nghi với việc cai sữa một cách tự nhiên.
- Nhiều trẻ bướng bỉnh không chịu cai sữa mẹ, bạn có thể cho con bú bình thêm một thời gian nữa. Đồng thời trong lúc này, bạn cố gắng cho trẻ nếm thử loại sữa thay thế trong ly, tách trước hoặc giữa lúc bú. Hoặc, cũng có thể cho trẻ thử ngậm núm vú khác của bình bú để “cách ly” dần.
Chọn cách cai sữa
Tùy theo từng điều kiện khác nhau, bạn có thể chọn một trong những cách sau:
Cai sữa dần dần: Bằng cách giảm cho trẻ bú mẹ trong vài ngày hoặc vài tuần lễ. Thay vì cho trẻ bú theo lịch sẵn, bạn nên luân phiên kết hợp cho trẻ bú mẹ và bú bình. Nên lập đi lập lại cách bú này cho đến khi trẻ cai được sữa.
Cai sữa từng phần: Bằng cách cho trẻ bú một số lần trong ngày bất cứ lúc nào thuận tiện, những lần còn lại bạn hãy tập cho trẻ cai sữa dần dần. Bạn có thể cho trẻ cai sữa vào ban ngày và cho trẻ bú mẹ vào ban đêm.
Cai sữa tự nhiên hoặc theo ý trẻ: Khi trẻ có tâm lý không muốn uống sữa nữa, bạn có thể cho trẻ cai sữa một cách tự nhiên hoặc dần dần. Tuy nhiên, bạn vẫn cần khuyến khích trẻ để cai sữa được tốt hơn.
Cai sữa đột ngột: Đôi khi do trẻ hoặc bạn có bệnh nên cần thực hiện cách cai sữa này. Tuy bác sĩ có thể sử dụng một số loại thuốc thay thế an toàn dành cho bạn trong thời gian cho con bú nhưng cũng không tránh được hết những khó khăn cho cả trẻ lẫn người mẹ. Tốt nhất, bạn cần tham vấn ý kiến của bác sĩ để lựa chọn phương pháp an toàn nhất.
Cách giảm tiết sữa cho mẹ
Khi cho trẻ cai sữa, cơ thể của người mẹ vẫn tiếp tục sản xuất sữa dẫn đến bầu ngực bị căng tức, có thể gây nguy cơ viêm nhiễm. Sự giảm đột ngột hormone tuyến vú có khuynh hướng gây tâm lý chán chường, khó chịu. Vì thế, để đề phòng bạn có thể tận dụng những cách thức sau:
Vắt chút sữa để cảm thấy dễ chịu hơn. Nên vắt đủ lượng sữa cho ngực của bạn bớt cảm giác căng cứng và càng ít càng tốt. Có thể làm 3giờ/lần, sau đó kéo dài thời gian ra thành 4giờ, 8giờ, 12giờ với lượng sữa ít dần. Với cách này, nguồn sữa của bạn sẽ giảm từ từ mà không gây hại cho cơ thể.
Lưu ý khi mặc áo nịt ngực: Cần tránh nịt ngực quá chặt sẽ làm tăng cảm giác khó chịu. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tắc tuyến sữa gây viêm vú. Khi mặc áo nâng đỡ ngực, nên chọn loại vải dày để thấm hút sữa tốt hơn và lót thêm miếng đệm thấm sữa.
Cần uống đủ nước, vì giảm uống nước không giúp giảm tiết sữa. Đồng thời, bạn cần giảm lượng muối trong khẩu phần ăn, vì muối có khuynh hướng giữ nước trong cơ thể.
Cần rất thận trọng khi uống thuốc làm tiêu sữa, bởi thường gây phản ứng phụ bất lợi. Thay vào đó, hãy uống vitamin B6 (200mg/ngày) liên tục trong năm ngày sẽ giúp giảm căng ngực và bớt tiết sữa.
Không cai sữa cho trẻ khi:
- Trẻ đang trong thời gian mọc răng.
- Trẻ đang có bệnh hoặc bệnh cần phẫu thuật vì sữa mẹ sẽ giúp trẻ phục hồi sức khỏe nhanh chóng.
- Người mẹ bị viêm vú vì điều này sẽ làm cho bệnh thêm xấu hơn.
- Người mẹ có tâm lý chưa sẵn sàng.
Anh Thư
Theo chuyên trang Sức Khỏe Gia Đình - NXB Y học