Những món ăn, bài thuốc cực hiệu quả từ hạt bo bo

1. Thông tin về hạt bo bo

Hạt bo bo là quả của cây bo bo còn được gọi với các tên khác như: Hạt ý dĩ, mễ nhân , ý dĩ nhân, dĩ thực, cườm gạo, cườm thảo,... và có tên khoa học Coix lachryma jobi L. Hạt bo bo được biết đến với cụm từ “ăn bo bo thời bao cấp”. Lý do là ngày xưa nhân dân ta sử dụng như một loại lương thực để chống đói. Song, đây còn là một thực phẩm giàu dinh dưỡng dùng để bồi bổ cơ thể, tăng cường sức khỏe cho người ốm, phụ nữ mang thai, người già, trẻ nhỏ

Cây bo bo là cây thảo sống hằng năm hay lâu năm. Có hình dáng bên ngoài giống như cây ngô (bắp), nhưng trổ ra nhiều chùm và nhiều hạt ở ngọn. Cây cao trung bình từ 1-2m. Lá bo bo mọc so le, gân lá song song, mặt lá ráp, không có cuống. Hoa đơn tính cùng gốc, màu lục nhạt, trông tựa một nhánh của bông lúa. Hạt cây bo bo hình trứng hơi nhọn đầu (thường gọi nhầm là nhân) được bao bởi một lá bắc cứng. Quả có hình tròn hoặc hình bầu dục, đường kính khoảng 0.5cm, dài 0.5-0.7cm.

Sau khi được tách vỏ có thể ăn bo bo bằng cách nấu cháo, nấu canh, nấu chè, ăn bo bo độn cơm... Dùng sống thì thanh nhiệt, lợi tiểu, trừ thấp nhiệt; sao vàng thì tính bình, bổ tỳ vị, ngừng tả lỵ, chữa phù thũng, tê thấp, phụ nữ bạch đới... Bên cạnh đó, nó còn được kết hợp để dùng như một vị thuốc có tác dụng bổ phổi, chống viêm, trù mủ, đau nhức xương khớp, tiểu buốt, rối loạn tiêu hóa, nôn ra máu, tiêu chảy,...

2. Thành phần dinh dưỡng của bo bo

Theo các chuyên gia, thành phần dinh dưỡng của hạt bo bo gồm:

- Tinh bột: 50 – 70%

- Protein: 16 – 19%

- Dầu béo: 2 – 7%

- Phospholipid: 1,83%

- Lipid, glycolipid: 5,67%

- Sterol và nhiều axit amin có lợi khác

- Coixenolid có khả năng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư phổi

Theo Đông Y, bo bo có vị ngọt nhạt, có tác dụng kiện tỳ, lợi thấp, thanh nhiệt, bổ phổi, trừ mủ; thường dùng chữa viêm đường tiêu hóa, tiêu chảy, viêm ruột thừa, viêm ruột mạn tính, bạch đới, khí hư, phù thũng, tê thấp, ung thư phổi và dạ dày, áp xe phổi…

3. Bài thuốc cực hiệu quả từ hạt bo bo

3.1 Chữa kinh nguyệt không thông (trừ trường hợp có thai)

Dùng rễ cây bo bo 30g tươi (hoặc 12g khô), sắc nước uống trong ngày, trước mỗi chu kỳ uống 3-5 thang.

3.2 Trị tiêu hóa kém

Kết hợp bo bo, bạch biển đậu, hoài sơn, mỗi vị 40g; sơn tra, sử quân tử (bỏ vỏ lụa), liên nhục, mỗi vị 30g; thần khúc 16g, đương quy 200g, gạo nếp 100g. Tất cả sao vàng, tán bột mịn, chia ngày 2 lần, mỗi lần 12-16g, uống với nước ấm. Trẻ em tùy tuổi, giảm lượng.

3.3 Chữa mụn trứng cá

Thiên quỳ thảo (tử bối thiên quỳ thảo - lấy loại lá tía) 50g tươi (hoặc 15g khô), hạt bo bo 30g cho vào nước vo gạo nấu thành cháo, khi ăn vớt thiên quỳ thảo ra, chia thành 3 phần ăn trong ngày.

3.4 Chữa tiêu chảy, bụng trướng

Hạt bo bo 30g, hạt mã đề 16g kết hợp sắc nước uống trong ngày.

3.5 Chữa tiểu buốt, rắt

Hạt bo bo sống 20-50g, đổ thêm nước nấu dưới dạng cháo loãng để ăn.

3.6 Chữa tiêu chảy mạn tính

Hạt bo bo sao vàng 50g, hạt sen sao vàng 40g, sa nhân 5g. Tất cả đem tán bột mịn, ngày uống 2-3 lần với nước cơm, mỗi lần 10-15g.

3.7 Lợi sữa cho phụ nữ sau sinh

Hạt bo bo sao vàng 30g, lá cây sung tật 20g, móng giò lợn 1 cái, gạo nếp vừa đủ tất cả nấu cháo để ăn hàng ngày.

3.8 Bồi bổ sinh lực cơ thể

Hạt bo bo 5g, mạch môn đông 3g, tang bạch bì (vỏ trắng rễ cây dâu tằm) 3g, bách bộ 3g, thiên môn đông 3g và nước 600ml. Sắc còn 200ml chia 3 lần uống trong ngày.

3.9 Chữa vàng da

Rễ cây bo bo 60 g, nhân trần 30g đem sắc với nước, chia 3 phần, thêm chút đường vào uống trong ngày.

4. Lưu ý khi sử dụng

Bo bo là một thực phẩm bổ dưỡng lành tính giống như gạo lứt, lúa mạch. Ăn bo bo thông qua hình thức nấu cháo, nấu chè ăn chơi hoàn toàn không gây hại gì. Tuy nhiên, để sử dụng hiệu quả sản phẩm này để mang lại lợi ích tốt nhất cho cơ thể bạn cần lưu ý những điều sau:

- Bo bo rất tốt cho phụ nữ sau sinh, tuy nhiên phụ nữ mang thai không nên sử dụng.

- Khi chọn mua bo bo, nên chọn những hạt to, béo, chắc, màu trắng, không bị thâm đen. Và nên mua tại những địa chỉ có uy tín, tránh dùng hạt ẩm mốc, sâu mọt, có mùi hôi, màu sắc bất thường.

- Trước khi chế biến bo bo thành món ăn nên ngâm trong nước, nấu sẽ nhanh mềm hơn

- Sử dụng bo bo để chữa bệnh, bạn nên tham khảo tư vấn của thầy thuốc và dùng đúng liều đã được chỉ định, không nên quá lạm dụng.

Ăn bo bo không chỉ cung cấp dưỡng chất cho cơ thể mà đây còn là một vị thuốc dân gian có rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Hãy nghiên cứu và áp dụng ngay bạn nhé!

Linh Nhi (ST)

Theo tạp chí Sống Khỏe