Lịch tiêm vaccine sởi? Ai không nên tiêm? Làm thế nào để phòng bệnh sởi? Những ai có nguy cơ mắc bệnh sởi? Có phải bị nhiễm virus sởi thì sẽ mắc bệnh sởi không?...
Nhiều trẻ mắc sởi và bị biến chứng nặng đang được điều trị tại Bệnh viện Nhi trungương. (Ảnh: VnExpress)
Trên thế giới trước khi có vaccine, hằng năm bệnh sởi gây ra khoảng 2,6 triệu ca Tu vong. Đến nay, sởi vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây Tu vong ở trẻ dưới 5 tuổi.
Sau đây là câu trả lời cho những thắc mắc thường gặp về bệnhsởi:
1. Bệnh sởi lây truyền qua đường nào?
Bệnh sởi do virus sởi gây ra. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp doho, hắt hơi, tiếp xúc gần với người bị nhiễm hoặc dịch tiết mũi họng. Giai đoạn gây lây nhiễm xảyra từ 4 ngày trước đến 4 ngày sau phát ban.
Virus sởi lây lan mạnh trên diện rộng nên có thể gây dịch lớn. Mộtngười mắc có thể gây lây nhiễm cho khoảng 20 người khác.
Đây là bệnh lây nhiễm từ người sang người. Không ghi nhận bệnh sởiở động vật.
2. Có phải bị nhiễm virus sởi thì sẽ mắc bệnh sởikhông?
Đúng. Không có trường hợp người lành mang virus.Những ngườiđã có miễn dịch với virus sởi do tiêm vaccine trước đó hoặc từng mắc sởi sẽ không bị mắc bệnhnữa.
3. Những ai có nguy cơ mắc bệnh sởi?
Tất cả người chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh.
Tại Việt Nam, nhóm có nguy cơ mắc sởi là:
- Trẻ nhỏ do không còn miễn dịch từ mẹ truyền sang nhưng chưa đượctiêm vaccine.
- Trẻ đã tiêm vaccine nhưng chưa có đáp ứng miễn dịch.
- Thanh niên do chưa từng mắc sởi hoặc tiêm vaccine trước đây.
Do vậy, các nhóm này cần được bảo vệ bằng tiêm vaccine sởi.
Việc ngừng cung cấp dịch vụ tiêm chủng do bất kỳ nguyên nhân nào,sống ở nơi có mật độ dân số quá đông cũng là những yếu tố làm tăng cao nguy cơ mắc sởi.
4. Bệnh sởi có biểu hiện như thế nào?
Trong vòng 7-21 ngày sau tiếp xúc, bệnh nhân có các triệu chứng sốtcao, ho, hắt hơi.
Giai đoạn toàn phát, phát ban sẩn, mịn như nhung, không có nước.Ban mọc theo thứ tự từ đầu, cổ, thân mình rồi đến tay, chân. Ban bay theo trình tự như trên.
Sau mắc sởi, do sức đề kháng của cơ thể suy giảm, bệnh nhân dễ bịbiến chứng.
5. Chẩn đoán bệnh bằng phương phápgì?
Chẩn đoán dựa vào xét nghiệm huyết thanh là phương pháp chính xácnhất. Cần lấy 3 ml máu của bệnh nhân trong khoảng 28 ngày kể từ khi phát ban để tìm kháng thể IgM.Nếu kết quả dương tính chứng tỏ bệnh nhân đã mắc sởi.
Bên cạnh đó, có thể chẩn đoán dựa vào triệu chứng lâm sàng và cácthông tin tiếp xúc với nguồn lây.
6. Làm thế nào để phòng bệnh sởi?
Tiêm vaccine sởi là biện pháp tốt nhất chủ động phòng bệnhsởi.Khi có ca mắc sởi, cần cách ly bệnh nhân, hạn chế tiếp xúc đến 4 ngày sau khi phát ban.Tẩy trùng, thông thoáng nơi ở, làm việc.
Khi có dịch, cần hạn chế tập trung đông người.
7. Tiêm vaccine sởi cóthể phòng được hoàn toàn không mắc bệnh sởi?
Cũng như các vaccine khác, tiêm vaccine sởi không có hiệu quả phòngbệnh 100%.
Tuy nhiên, đáp ứng miễn dịch còn tuỳ thuộc vào tuổi tiêm chủng,loại vaccine và tuỳ thuộc đặc điểm miễn dịch, tình trạng sức khoẻ của từng người, chất lượngvaccine và kỹ thuật thực hành tiêm chủng.
8. Miễn dịch sau tiêm vaccinesởi có bền vững suốt đời?
Tổ chức Y tế thế giới cho biết những trường hợp đã có đáp ứng miễndịch với sởi sau tiêm vaccine hoặc sau mắc bệnh thì miễn dịch này là bền vững suốt đời.
9. Tại sao phải tiêm hai liềuvaccine sởi?
Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy nếu tiêm vaccine sởi vào lúc9 tháng tuổi, chỉ có khoảng 85% trẻ được tiêm có đáp ứng miễn dịch. Còn lại khoảng 15% số trẻ khôngcó đáp ứng miễn dịch do các yếu tố còn tồn lưu miễn dịch do mẹ truyền, tình trạng sức khỏe, chấtlượng bảo quản vaccine...
Việc tiêm mũi vaccine sởi sau 12 tháng tuổi là cơ hội thứ hai tạomiễn dịch cho những trường hợp chưa có đáp ứng miễn dịch sau tiêm mũi thứ nhất hoặc chưa được tiêmvaccine sởi, từ đó tăng tỷ lệ trẻ có miễn dịch trong cộng đồng lên trên 95%.
10. Những ai cần tiêm mũivaccine sởi thứ hai?
Tất cả trường hợp chưa có đáp ứng miễn dịch sau tiêm mũi thứ nhấtvaccine sởi, chưa tiêm vaccine hoặc chưa từng mắc sởi.
Tuy nhiên, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo trên thực tế không cầnxét nghiệm xác định tình trạng miễn dịch của trẻ để cán bộ y tế chỉ định tiêm vaccine. Do vậy, đốitượng cần tiêm mũi thứ hai là tất cả trường hợp chưa tiêm mũi thứ hai vaccine sởi hoặc những trườnghợp không có đầy đủ bằng chứng (phiếu, sổ tiêm chủng) chứng minh đã tiêm mũi thứ hai.
11. Có nên tiêm đối với ngườitừng mắc sởi?
Những trường hợp đã được xét nghiệm huyết thanh tìm IgM kháng sởivà có kết quả xét nghiệm dương tính không cần tiêm vaccine sởi.
Những trường hợp nghi ngờ mắc sởi trước đây nhưng không được chẩnđoán mắc sởi vẫn cần tiêm.
12. Vaccine có tác dụngphòng bệnh khi đã tiếp xúc với virus sởi không?
Virus sởi cần thời gian để xâm nhập vào các mô cơ thể gây bệnh. Dovậy, vaccine có thể phòng bệnh nếu tiêm trong vòng 72 giờ kể từ khi tiếp xúc.
Việc tiêm vaccine trong vòng 6 ngày kể từ khi tiếp xúc có thể phòngbiến chứng nặng của bệnh.
13. Lịch tiêm vaccine sởi?
Đối với tiêm vaccine sởi trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, ápdụng lịch tiêm chủng do Bộ Y tế đã phê duyệt như sau:
- Trong tiêm chủng thường xuyên: Mũi thứ nhất khi trẻ 9 tháng tuổivà mũi thứ hai khi trẻ 18 tháng tuổi.
- Trong tiêm chủng chiến dịch: Thực hiện tiêm vaccine cho tất cảđối tượng trong phạm vi của chiến dịch.
- Khoảng cách tối thiểu giữa 2 mũi tiêm vaccine sởi là 1 tháng.
Đối với vaccine tiêm chủng dịch vụ: Tuân thủ theo hướng dẫn của nhàsản xuất. Tất cả lứa tuổi đều có thể tiêm vaccine sởi.
14. Có thể tiêm vaccine sởi cho trẻ dưới 9 tháng tuổihoặc trên 18 tháng tuổi không?
Chỉ tiêm vaccine sởi cho trẻ dưới 9 tháng tuổi khi có chỉ đạo củachương trình tiêm chủng mở rộng trong trường hợp cần thiết. Tất cả trường hợp tiêm vaccine sởitrước 9 tháng tuổi cần tiêm ngay vaccine khi đủ 9 tháng tuổi. Mũi tiêm trước 9 tháng tuổi khôngđược tính là một mũi vaccine.
Những trẻ trên 18 tháng tuổi chưa tiêm đủ hai mũi vaccine sởi cầntiêm đủ mũi càng sớm càng tốt.
15. Phụ nữ đang cho con bú có thể tiêm vaccinesởi?
Có. Kháng thể được tạo ra bảo vệ mẹ và bài tiết qua sữa để bảo vệtrẻ khỏi mắc sởi khi trẻ chưa thể tự tạo miễn dịch.
16. Những trường hợp nào không nên tiêm vaccinesởi?
Những trường hợp phản ứng nghiêm trọng với liều tiêm vaccine sởitrước đây hoặc phản ứng với các thành phần của vaccine (gelatin, neomycin). Dị ứng với trứng khôngphải là chống chỉ định.
Không nên tiêm vaccine sởi cho phụ nữ có thai mặc dù không có bằngchứng về tăng tỷ lệ bất thường bẩm sinh ở trẻ sinh ra. Các trường hợp sau khi tiêm mới phát hiện đãcó thai cần thông báo cho cán bộ y tế để được theo dõi. Cũng như các vaccine sống khác, cần tránhcó thai ít nhất một tháng sau tiêm.
Không tiêm văcxin sởi cho các trường hợp suy giảm miễn dịch bẩmsinh hay mắc phải (AIDS), đang điều trị Thu*c ức chế miễn dịch liều cao, xạ trị hoặc mắc các bệnhác tính do ở những trường hợp này, khả năng tạo miễn dịch chủ động bị suy giảm.
Có thể tiêm vaccine sởi cho những người dương tính với HIV nhưngchưa chuyển sang giai đoạn AIDS.
17. Tiêm vaccine sởi có thể bị nhiễm virus sởikhông?
Có, bởi vì vaccine chứa virus sởi đã bị làm yếu, nhưng chiếm tỷ lệrất nhỏ các trường hợp sau tiêm vaccine bị mắc sởi. Triệu chứng thường nhẹ. Những người này khônggây lây nhiễm virus cho người khác nên không cần cách ly.
18. Có thể gặp những tác dụng phụ gì khi tiêm vaccinesởi?
Vaccine sởi được đánh giá là an toàn. Các phản ứng sau tiêm thườngnhẹ, có thể biểu hiện như với các vaccine khác: sốt (5-15%), phát ban (5%), sưng, nóng, đỏ đau tạichỗ tiêm… Hầu hết tác dụng phụ sẽ hết trong khoảng 1-2 ngày mà không cần điều trị gì.
Phản ứng nghiêm trọng sau tiêm vaccine sởi là rất hiếm gặp, nhưngcũng có thể xảy ra. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tiêm chủng, cán bộ y tế cần theo dõi trẻ trongvòng 30 phút sau tiêm tại điểm tiêm. Các cơ sở y tế đều sẵn có Thu*c điều trị và biện pháp xử trínhững phản ứng nghiêm trọng này. Các phản ứng quá mẫn này sẽ qua khỏi nếu được phát hiện và xử tríkịp thời tại cơ sở y tế.
AloBacsi.vn
Nguồn: Chương trình tiêm chủng mở rộng