“Ma trận” thực phẩm chức năng bủa vây người tiêu dùng: Bài 1: “Bùng nổ” thị trường thực phẩm chức năng
Vi phạm công khai do chế tài chưa đủ mạnh?
Thống kê của cục an toàn thực phẩm, bộ y tế cho thấy, chỉ trong khoảng 15 ngày từ 18/3 đến 5/4/2020, cục an toàn thực phẩm đã xử phạt 8 doanh nghiệp (dn) vi phạm quảng cáo tpcn với số tiền gần 600 triệu đồng. đây là con số rất nhỏ những đơn vị mà cục an toàn thực phẩm đã tiến hành thanh kiểm tra. con số sai phạm - vi phạm quảng cáo hiện nay về tpcn ở việt nam chắc rằng lớn gấp hàng trăm lần con số thống kê được từ cục an toàn thực phẩm.
Các tờ báo hay kênh truyền hình uy tín hiện nay được đánh giá là luôn tuân thủ giấy phép quảng cáo sản phẩm từ cục an toàn thực phẩm. tuy nhiên, còn có khá nhiều tờ báo, trang tin, facebook, youtube, zalo… đang mất kiểm soát về quảng cáo tpcn. nhiều sản phẩm quảng cáo không xin phép, quảng cáo nói quá công dụng không đúng như bản được cấp phép của cục an toàn thực phẩm hoặc dùng bệnh nhân, bác sỹ để quảng cáo tpcn… vẫn được đăng tải công khai. đơn cử như trong tháng 6 này trang tin của cục an toàn thực phẩm liên tục cập nhật nhiều doanh nghiệp vi phạm quảng cáo: công ty cổ phần thảo mộc đường- quảng cáo sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe diagood gây hiểu nhầm có tác dụng như Thu*c chữa bệnh, nộp phạt 50.000.000 đồng.
Kể cả, việc các sản phẩm được quảng cáo chọn cách sử dụng một số nhân vật có ảnh hưởng tới công chúng để quảng cáo nhiều nội dung không đúng với giấy phép quảng cáo… nói thêm các công dụng hoặc nói “nâng tầm” công dụng- thường là thần thánh hoá sản phẩm, kiểu như chữa bách bệnh, hoặc quảng cáo sản phẩm giả, sản phẩm không xin phép quảng cáo... như: công ty tnhh cenly organic - quảng cáo sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe thảo mộc hỗ trợ giảm béo cenly không phù hợp với một trong các tài liệu theo quy định, nộp phạt 25.000.000 đồng.
Luật sư Vũ Ngọc Dũng giám đốc công ty Luật Bắc Việt cho biết, việc chuyên gia tư vấn, dược sỹ, bác sỹ không có kiến thức về dinh dưỡng, thậm chí chỉ là sinh viên mới ra trường, chưa nhận bằng tốt nghiệp đại học đóng giả làm bác sỹ, dược sỹ thực hiện tư vấn về TPCN ngày càng nhiều. Ngay cả khi họ có đúng là bác sỹ, dược sỹ thì theo quy định tư vấn về TPCN cũng là vi phạm luật.
Rõ ràng là tất cả không chỉ là những vi phạm, sai phạm từ một số doanh nghiệp, thời gian qua các quảng cáo không đúng sự thật đã gây nhiễu thông tin đối với người tiêu dùng, mang lại cảm giác loạn thông tin từ chính sự quảng cáo không chân thực của các sản phẩm.
Sai phạm, vi phạm quảng cáo do cố tình… vi phạm
Luật quảng cáo tpcn không khó hiểu, khung hình phạt cũng rõ ràng. doanh nghiệp chắc rõ hơn ai hết câu chuyện cố tình vi phạm quảng cáo khác với bản công bố đã xin phép từ cục an toàn thực phẩm.
Ông nguyễn thanh phong, cục trưởng cục an toàn thực phẩm cho biết, khi kiểm tra các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh tpcn, sai phạm chủ yếu mắc phải là quảng cáo tpcn gây hiểu nhầm như Thu*c chữa bệnh; quảng cáo khi chưa được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền xác nhận nội dung trước khi thực hiện quảng cáo; quảng cáo công dụng không đúng với hồ sơ đã công bố…”
Điển hình và phổ biến nhất chính là doanh nghiệp luôn chủ động “vượt rào” và vi phạm quy định quảng cáo, quảng cáo công dụng không phù hợp với hồ sơ công bố đã được cơ quan có thẩm quyền xác nhận… nhằm thu hút sự chú ý hơn của người tiêu dùng về nhiều tác dụng không đúng như bản chất sản phẩm.
Quảng cáo thì công khai, song nghịch lý ở chỗ, khi cục an toàn thực phẩm mời các doanh nghiệp có sản phẩm quảng cáo lên làm việc về vi phạm sau khi thanh, kiểm tra… gần như tất cả các doanh nghiệp đều “chối”, không thừa nhận hành vi quảng cáo sản phẩm và cho rằng không thực hiện hành vi quảng cáo, đổ cho bên thứ 2 là các đại lý tự kinh doanh và quảng cáo…
Mặc dù phía cục an toàn thực phẩm liên tục thực hiện việc thanh kiểm tra, rà soát hoạt động quảng cáo, kinh doanh, sản xuất của các công ty nhằm phát hiện các nguy cơ, sai phạm, xử lý để đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng… song chắc hẳn không thể kiểm soát xuể, bởi thông tin quảng cáo về tpcn ngày càng xuất hiện ồ ạt và chuyên nghiệp hơn.
Thực tế đó khiến dư luận buộc phải đặt câu hỏi: phải chăng thị trường quảng cáo tpcn đang bị thả nổi? có phải do chế tài chưa đủ mạnh, chưa có biện pháp xử lý triệt để các đơn vị vi phạm? hay chính cục an toàn thực phẩm chưa quyết liệt trong xử lý vi phạm?...
Hằng Nga