4 loại thực phẩm giúp giải quyết vấn đề bà bầu bị thiếu máu

1. Vai trò của sắt đối với bà bầu

Bà bầu cần bao nhiêu sắt mỗi ngày? Không mang thai, phụ nữ cần tối thiểu 15mg/ ngày; nhưng khi mang thai, nhu cầu tăng gấp đôi, tức 30mg/ ngày; con số này không nhỏ, bởi vậy mà nhiều người không thể đáp ứng.

Sắt là nguồn nguyên liệu quan trọng để tổng hợp nên Hemoglobin - thành phần chính của hồng cầu, giúp vận chuyển oxy trong máu đến các mô trong cơ thể, đồng thời kết hợp với các chất dinh dưỡng khác giải phóng năng lượng cho sự co cơ.

Thiếu sắt sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu khi mang thai, ảnh hưởng đến việc vận chuyển oxy cho cơ thể thai phụ, dẫn đến mệt mỏi và nhiều triệu chứng đi kèm khác. Trong quá trình mang thai, sở dĩ phụ nữ cần nhiều sắt là để cung cấp cho thai nhi và chuẩn bị để bù đắp lại lượng máu sẽ mất đi trong lúc vượt cạn.

Bà bầu ăn gì để bổ sung sắt? Bà bầu có thể bổ sung sắt bằng nhiều cách, gồm uống viên sắt và thông qua con đường ăn uống hàng ngày. Sắt không chỉ có trong rau, củ, quả, mà còn tìm thấy trong các loại thịt động vật. Chúng tồn tại dưới 2 dạng:

- Sắt non - heme: Loại này có nhiều trong ngũ cốc, rau, đậu, trái cây và các loại hạt. Để hấp thụ loại này, cơ thể cần nhiều thời gian cho quá trình chuyển hóa.

- Sắt heme: Loại này có nhiều trong thịt, cá và các nguồn cung protein động vật khác. Cơ thể hấp thụ loại sắt này dễ dàng hơn.

Trong suốt thai kỳ, thai nhi hấp thụ sắt qua 3 nguồn:

- Trực tiếp từ chế độ dinh dưỡng qua con đường ăn uống của mẹ,

- Từ các kho dự trữ chất dinh dưỡng trong cơ thể mẹ (Xương, gan, khối mỡ),

- Từ hoạt động tổng hợp chất dinh dưỡng ở nhau thai.

2. Tác hại nghiêm trọng của việc bà bầu thiếu sắt

Thiếu máu (hàm lượng Hemoglobin (Hb) trong máu <11g/dl) là một đe dọa sản khoa không xa lạ đối với phụ nữ mang bầu, thế nhưng nó lại để lại những hậu quả nặng nề nếu không được khắc phục sớm.

Theo điều tra của Viện Dinh dưỡng quốc gia, có đến 36,8% phụ nữ tại Việt Nam bị thiếu máu thai kỳ. Trên thế giới, vấn đề này cũng khá phổ biến khi con số lên đến 30% (Thông báo của WHO).

Phụ nữ thiếu máu thai kỳ khi cơ thể không hấp thụ đủ lượng sắt để tạo nên. Đi kèm với đó là những biểu hiện: Rụng tóc, mệt mỏi, móng tay - chân, niêm mạc miệng - môi - mắt nhợt nhạt, mặt mày kém sắc, phù nhẹ, tim đập nhanh hoảng hốt, váng đầu ù tai, nói hụt hơi, rối loạn đại tiện (lúc lỏng, lúc táo), đầy bụng, kém ăn.

Ngoài ăn uống thiếu chất sắt, bà bầu còn có thể bị mất sắt do bị nhiễm ký sinh trùng (nhất là bị giun móc).

Thiếu máu ở bất kỳ giai đoạn nào trong thai kỳ cũng để lại những hậu quả nghiêm trọng. Bà bầu đối mặt với nguy cơ sảy thai, nhau bong non, tiền sản giật, nhau tiền đạo, vỡ ối sớm, nhiễm trùng hậu sản, băng huyết sau sinh, thậm chí nguy hiểm tới tính mạng.

Còn thai nhi, nếu thuận lợi ra đời cũng sẽ nhẹ cân, suy thai, sinh non; dễ mắc các bệnh sơ sinh, nguy cơ bệnh tim mạch cao; đồng thời ảnh hưởng tới sự phát triển của trí não, khả năng học tập suy giảm.

Bà bầu thiếu máu nhẹ, được bổ sung kịp thời có sao không? Nếu được bổ sung kịp thời mức độ nguy hiểm sẽ thấp hơn. Mẹ bầu chỉ cảm thấy khó chịu vì chóng mặt nhẹ. Nhưng nếu thiếu máu nặng thì thì nguy cơ cao dẫn đến những hậu quả kể trên.

Bởi vậy, chỉ cần xuất hiện một trong những triệu chứng kể trên, chị em hãy đi khám ngay, bổ sung sắt kịp thời theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa; mà cách tốt nhất để tránh xa những nguy hiểm là bổ sung đầy đủ sắt trong thực đơn dinh dưỡng cho bà bầu với các loai thực phẩm dưới đây.

3. Bà bầu thiếu sắt nên ăn gì?

Bà bầu thiếu máu nên ăn gì? Đây là điều mà rất nhiều chi em phụ nữ mang thai quan tâm, bởi không phải ai cũng biết đâu là thực phẩm giàu sắt và phải ăn bao nhiêu mới đủ.

3.1 Trứng

Bà bầu ăn gì bổ máu? TRỨNG là câu trả lời mà rất nhiều chị, nhiều mẹ từng kinh qua chuyện sinh nở cho biết. Không sai, đây cũng là thực phẩm hàng đầu được các chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng. Cụ thể hơn là lòng đỏ trứng gà. Các chất dinh dưỡng trong trứng đều tập trung ở lòng đỏ, còn trong lòng trắng trứng có nhiều chất đạm.

Ngoài sắt, trong trứng còn chứa rất nhiều các dưỡng chất cần thiết khác cho cơ thể. 100 gam lòng đỏ trứng gà có các thành phần dinh dưỡng sau:

Lòng trắng trứng gà có ít dưỡng chất hơn. Trong 100 gam chỉ có 10,3 gam protein; canxi 19 mg. Chất đạm trong lòng trắng trứng chủ yếu là Albumin; không có chất sắt.

Bà bầu thiếu máu nên ăn gì? Cả trứng gà, trứng vịt và các loại trứng của gia cầm khác đều là nguồn thực phẩm bổ sung sắt, protein, lipid... dồi dào, rất tốt cho sức khỏe của mẹ, sự sinh trưởng và phát triển của thai nhi. Bác sĩ dinh dưỡng khuyến cáo, mỗi tuần bà bầu nên ăn từ 3 – 4 quả trứng.

Ngoài trứng, chất sắc còn được tìm thấy trong rất nhiều loại thực phẩm khác. Trong đó nhiều nhất là ở các loại thịt đỏ (Thịt lợn, thịt bò, thịt cừu... thịt càng sẫm màu tự nhiên càng nhiều sắt), động vật thân mềm (ốc, trai, sò...), cá béo, bí đỏ, cháo bột yến mạch, đậu đỗ, gan, các loại rau xanh (Cải xanh, mồng tơi, tần ô, bông cải xanh, cải xoong...)

3.2 Tăng cường thực phẩm giàu vitamin

Vitamin cũng là một trong những nhóm dưỡng chất quan trọng cho bà bầu. Vitamin có nhiều loại, gồm: Vitamin A, D, C, B1, B2, E, K... Vitamin có tác dụng tạo năng lượng, giúp tăng sức đề kháng, bảo vệ các tế bào nhờ đặc tính chống oxy hóa, khử độc và sửa chữa các cấu trúc bị tổn thương.

Vitamin A: Có nhiều trong rau rền, rau xanh, các loại của quả có màu vàng - đỏ, sữa, gan... bà bầu cần dung nạp 750 mcg/ngày. Thiếu Vitamin này sẽ làm tăng tỉ lệ nhiễm khuẩn, ảnh hưởng tới thị giác của mẹ và bé.

Vitamin D: Có nhiều trong cá, trứng, dữa, bơ... mẹ bầu cần 800UI/ ngày, có thể bổ sung bằng cách tắm nắng. Thiếu loại Vitamin này trẻ có thể bị còi xương.

Vitamin B1: Rất cần thiết cho quá trình chuyển hóa glucid. Mẹ bầu cần khoảng 1,1mg/ ngày; bổ sung bằng việc ăn trứng, nấm, rau mồng tơi, gan, các hat họ đậu...

Viatmin B2: Tham gia vào quá tình tạo máu. Thiếu Vitamin này cung gây thiếu máu. Trung bình mỗi ngày mẹ bầu cần nạp khoảng 1,5mg vào cơ thể. Chất này có nhiều trong sữa, thịt động vật, đậu, các loại rau...

Vitamin C: Có tác dụng tăng cường khả năng hấp thụ sắt vào cơ thể bà bầu, tăng sức đề kháng. Nhu cầu vitamin C ở bà bầu là 80mg/ngày. chất này có nhiều trong ổi, xoài, cam, bưởi, rau xanh...

Vitamin E: Thiếu Loại Vitamin này bà bầu dễ bị thiếu máu tán huyết (haemolytic anaemia), ảnh hưởng thị lực, yếu cơ bắp, thậm chí sảy thai. Mẹ bầu có thể bổ sung chất này qua rau bina, bí, dầu ô liu, bơ, kiwi, dầu mầm lúa mì, cá hồi và bông cải xanh.

Vitamin K: Là thành phần quan trọng của hệ enzym gan; đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều chỉnh đông máu. Thiếu chất này máu khó đông. Vitamin k có nhiều trong thực phẩm nào? Cải xoăn, rau bina, cây cải lá (collard), bông cải xanh, dầu đậu nành, dâu tây...

3.3 Thực phẩm giàu folate

Bà bầu thiếu máu nên ăn gì? Ngoài sắt thì folate (Axit folic hay còn gọi là Vitamin B9) và acid folic tổng hợp của nó, Vitamin B-12,... cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình tạo máu.

Trong đó, folate là chất quan trọng giúp thai nhi tránh nguy cơ dị tật ống thần kinh, giảm các bệnh về tim mạch. Với bà bầu, chất này có tác dụng giảm homocysteine trong máu, tăng thính lực, chống giảm trí nhớ (Alzheimer), chống cao huyết áp... Cách chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo nên bổ sung từ 400 – 800 mcg/ ngày.

Để bổ sung folate cho cơ thể, nên bổ sung vào thực đơn của mình những thực phẩm giàu folate cho bà bầu sau: Các loại rau lá xanh (bông cải xanh, rau bina, rau diếp...), măng tây, đậu bắp, trái cây (dưa, chuối, chanh...), nấm, thịt (gan và thận bò), nước ép cà chua, cà chua, nước cam,...

3.4 Uống viên sắt và lưu ý khi uống viên sắt

Bà bầu thiếu máu không nên ăn gì? Bên cạnh việc bổ sung sắt để khắc phục tình trạng thiếu máu trong cơ thể, các chị cũng nên lưu ý tránh dung nạp vào cơ thể những loại thực phẩm sau:

- Thực phẩm giàu Canxi: Ăn quá 50mg Canxi sẽ khiến cho cơ thể khó hấp thụ sắt.

- Thực phẩm chứa Oxalate (chocolate, chân vịt, mùi tây, cải xoăn, … ): Oxalate cũng là chất làm cơ thể khó hấp thụ Chất sắt hơn.

- Thực phẩm chứa Tannin (Trà, bia, rượu, cafe, táo, nước ép hoa quả mọng...) chứa nhiều Tannin – chất gây ức chế khả năng hấp thụ sắt vào cơ thể.

Nếu muốn sử dụng các loại thực phẩm có chứa các chất trên, tốt nhất bà bầu nên dùng trước hoặc sau khi dùng sắt 2 tiếng để cơ thể kịp hấp thụ, không nên sử dụng tại cùng một thời điểm.

4. Cách tăng hấp thụ sắt khi mang thai

Để tăng hấp thụ sắt từ thực phẩm và viên sắt, bà bầu cần chú ý đến một vài vấn đề sau:

Đối với thực phẩm chứa sắt:

- Bổ sung đầy đủ Vitamin C: Vitamin này dự trữ sắt trong cơ thể ở dạng dễ hấp thu hơn

- Dùng chung với Vitamin A và beta-carotene: Giống Vitamin C, thự phẩm giàu Vitamin A và beta-carotene giúp cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn.

- Không sử dụng thực phẩm chứa Phytate, Caffeine và tannin: Những chất này làm giảm khả năng hấp thụ sắt.

Đối với viên sắt:

- Nên uống sắt vào lúc sáng sớm để viên sắt phát huy tối đa hiệu quả. Uống trước hoặc sau bữa sáng khoảng 30 phút.

- Không uống chung với viên canxi hoặc uống khi ăn thực phẩm giàu canxi

- Khi uống sắt có thể ăn, uống thêm thực phẩm giàu Vitamin C để tăng khả năng hấp thụ

- Không uống sắt chung với các thuốc kháng sinh nhóm quinolon, tetracyclin, thuốc kháng acid, hormone tuyến giáp.

Sở dĩ rất nhiều phụ nữ mang thai đều rơi vào tình trạng thiếu sắt là bởi việc bổ sung sắt thông qua chế độ ăn uống dinh dưỡng cho bà bầu thiếu máu nên ăn gì còn gặp nhiều khó khăn, dẫn đến lượng sắt cung cấp không đầy đủ. Để bổ sung phần thiếu hụt, bà bầu nên chú ý đến thực đơn dinh dưỡng hàng ngày và sử dụng thêm viên sắt nếu được bác sĩ chuyên khoa chỉ định.

Thanh Thanh

Theo Người đưa