Theo PGS.TS Nguyễn Thị Việt Hà, có một số trẻ vì một lý do nào đó bắt buộc phải dùng sữa công thức sớm, dễ gặp các vấn đề tiêu hoá trong đó có táo bón. So với trẻ được dùng sữa mẹ sẽ ít bị táo bón hơn. Một trong những nguyên nhân gây táo bón cho trẻ là do tỷ lệ đạm whey và đạm casein chưa phù hợp.
Sữa – thực phẩm bổ sung quý giá cho trẻ
Sữa luôn là nguồn dinh dưỡng quan trọng đối với trẻ em, chứa nhiều dưỡng chất giúp trẻ tăng chiều cao, cân nặng hiệu quả. Tuy nhiên, nếu không uống đúng cách, đúng thời điểm, sữa sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của trẻ.
Tại buổi Truyền hình trực tuyến của báo Sức khỏe và Đời sống, các chuyên gia tiêu hóa, dinh dưỡng đều khẳng định, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá, tốt nhất giúp cho sự tăng trưởng và phát triển cũng như hệ miễn dịch của trẻ. Theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới (WHO), trẻ nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, sau đó duy trì bú mẹ đến 24 tháng hoặc lâu hơn. Sau 24 tháng tuổi, khi đường tiêu hóa của trẻ tốt hơn, bé có thể hấp thu, tiêu hóa được sữa bò, hoặc sữa các động vật khác.
PGS.TS Nguyễn Thị Việt Hà - Trưởng khoa tiêu hóa Bệnh viện Nhi Trung Ương
Tuy nhiên, trong một số trường hợp khi người mẹ không đủ sữa, không có sữa hoặc do điều kiện sức khỏe không cho phép, người mẹ bắt buộc phải nuôi con bằng sữa công thức. PGS.TS Lê Bạch Mai – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho rằng, tất cả các hãng sữa công thức đều muốn có được sản phẩm gần giống với sữa mẹ nhất, nhưng cho đến nay, chưa có nguồn sữa công thức nào thay thế giống như sữa mẹ.
Trong thành phần sữa công thức, người ta quan tâm đến yếu tố chất đạm, bao giờ lượng chất đạm cũng cao hơn một chút để một phần nào đó “lấy lượng bù lại chất lượng”, PGS Mai nói. Nhìn chung, chất đạm trong sữa có hai loại là đạm whey và casein. Nếu trong sữa mẹ thường có 60% đạm whey, 40% casein thì trong sữa công thức tỷ lệ đạm whey thường thấp hơn và đạm casein cao hơn. Điều này khiến trẻ có hệ tiêu hoá kém khó tiêu hơn, dễ gây táo bón.
Trẻ tiêu chảy hoặc táo bón khi dùng sữa: cha mẹ phải làm sao?
PGS.TS Nguyễn Thị Việt Hà - Trưởng khoa tiêu hóa Bệnh viện Nhi Trung Ương cho rằng, sở dĩ có trẻ dùng sữa công thức dễ gặp vấn đề táo bón hơn dùng sữa mẹ vì trong sữa mẹ phần đạm dễ tiêu hóa, dễ hấp thu, hoặc đường trong sữa mẹ thường là đường latose dễ tiêu- đây là lượng đường vừa cung cấp năng lượng vừa làm và làm hệ vi sinh đường ruột của em bé tốt hơn. Ngoài các dưỡng chất cần thiết giúp bảo vệ bé, sữa mẹ còn chứa chủng vi sinh vật có lợi probiotics (bifidobacteria và lactobacilli), rất quan trọng cho sự phát triển của hệ vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh và hệ thống miễn dịch của bé. Một khi tốc độ luân chuyển trong đường ruột của trẻ tốt thì bé cũng sẽ không bị táo bón.
PGS Hà phân tích, trong các loại sữa công thức hàm lượng đạm casein ca, đây là loại là đạm có trọng lượng phân tử lớn dễ bị kết tủa ở nồng độ PH của dạ dày , rất khó để tiêu hóa, hấp thu nên dẫn đến chuyện nó hút nước làm thay đổi cấu trúc phân, do đó các bé dễ bị táo bón và khó đi đại tiện.
PGS.TS Lê Bạch Mai – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia
PGS Mai cho rằng, việc cân đối giữa tỷ lệ whey và casein rất quan trọng. Nhưng ngay cả với đạm whey trong sữa công thức cũng có thể gây khó tiêu. Đạm Whey không biến tính với tỷ lệ Whey: Casein là 6:4 tương đương sữa mẹ giúp trẻ dễ làm quen, hấp thu hơn.
Vậy làm thế nào để hỗ trợ các bé hay gặp vấn đề tiêu hoá như táo bón khi phải sử dụng sữa công thức sớm? PGS Hà khuyên, với các em bé ăn sữa mẹ thì không phải uống nước vì nước trong sữa mẹ đã có đủ cho trẻ, nhưng với các bé ăn sữa công thức, cha mẹ phải cho bé uống thêm nước bởi nếu không các bé dễ bị táo bón. Đây là nguyên nhân các hãng sữa công thức phải điều chỉnh tỷ lệ đạm whey và casein, để gần giống sữa mẹ. Thậm chí khi điều chỉnh đạm whey rồi người ta còn thủy phân đạm whey đó hoặc casein để tiêu hóa một phần sữa giúp các em bé không bị các vấn đề về tiêu hóa.
Một nguyên nhân từ chính thói quen và quan niệm sai lầm của các bà mẹ khiến con bị táo bón khi uống sữa là pha sữa đặc hơn để trẻ uống được nhiều hơn, ngoài ra mẹ lại không bổ sung đủ nước, và chất xơ cho trẻ càng khiến trẻ dễ táo bón. .
PGS Mai cho rằng, trẻ nên bú mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu, khi mẹ bắt đầu đi làm trở lại có thể cho bé ăn bổ sung trong đó có sữa, tốt nhất là dùng sữa mẹ. Khi cha mẹ thấy bé chậm tăng cân, suy dinh dưỡng hoặc phát triển kém so với lứa tuổi, cha mẹ cần xem lại chế độ ăn bổ sung của trẻ, có thể chưa phù hợp. Riêng với sữa, với trẻ từ 6 tháng, lượng sữa thường được tính là trọng lượng của bé nhân với 120-150ml/1 kg/1 ngày. Nếu bé vẫn bú mẹ, bé bú được bao nhiêu thì mẹ cần tính lượng bổ sung sữa cho phù hợp. Mẹ nên chọn sữa bớt phần casein và cho vào đạm whey. Cần lưu ý tỉ lệ whey/casein là 60/40 hoặc 50/50 thì dễ tiêu, sữa có bổ sung probiotic, nucleotic... còn giúp bé tăng đề kháng, dễ tiêu giúp bé tăng trưởng.
Hải Yến