Lao động nặng nhọc trong môi trường nhiệt độ quá cao, khiến cơ thể sốc nhiệt, mất nước và muối, dẫn đến tụt huyết áp, ngất xỉu.
Bác sĩ phạm thị ngọc quyên, khoa thần kinh, bệnh viện đại học y dược tp hcm, cho biết, ngất xỉu là một trong những dấu hiệu của sốc nhiệt khi hoạt động quá lâu trong thời tiết nắng nóng. bình thường trung tâm điều nhiệt tự nhiên ở não sẽ điều chỉnh (co giãn mạch máu, đào thải mồ hôi, tỏa nhiệt) để thân nhiệt luôn duy trì ở mức 37 độ c, dù nhiệt độ ở môi trường bên ngoài có thay đổi như thế nào.
Tình trạng sốc nhiệt xảy ra khi người bệnh ở quá lâu dưới nắng nóng, cơ thể bị mất nước và muối nhưng không được bù đủ, cộng với việc cơ chế điều nhiệt bị trục trặc khiến thân nhiệt vượt quá ngưỡng cho phép. ngoài ra, nếu người bệnh mặc quá nhiều lớp quần áo mà các lớp đồ này không thấm hút mồ hôi, dính bết trên da làm nhiệt độ và mồ hôi không thoát ra được cũng dễ dẫn đến sốc nhiệt.
Trung tâm điều nhiệt lúc này bị tổn thương và biểu hiện thành các triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Ban đầu thường là khó chịu, mệt mỏi, vã mồ hôi nhiều, khát nước, phù chân, da nổi mẩn, ngất xỉu... Được uống nước bù đủ lượng dịch, muối đã mất và nghỉ ngơi, người bệnh sẽ tỉnh táo, cơ thể tự hồi phục mà không cần can thiệp y tế.
Trường hợp sốc nhiệt nặng hơn khi tế bào thần kinh bị tổn thương, với các triệu chứng buồn nôn, nôn, chóng mặt, đau đầu, rối loạn tri giác, co giật thậm chí hôn mê... lúc này người bệnh có thể đã đột quỵ nhiệt, một bệnh lý nguy hiểm tính mạng. tình trạng mất nước, mất muối, tụt huyết áp kéo dài sẽ gây thiếu máu gan, thận, tim mạch, ảnh hưởng đến chức năng nội tạng, bác sĩ nguyễn viết hậu, trưởng khoa cấp cứu, thông tin thêm.
Nhóm công nhân thoát nước đô thị thay phiên nhau xối nước cho mát, tránh sốc nhiệt sau khi móc ống cống ngầm ở tp hcm trong những ngày nắng nóng cực điểm. ảnh: quỳnh trần
Để tránh nguy hiểm tính mạng khi sốc nhiệt, người bệnh cần được sơ cấp cứu kịp thời và đúng cách. Theo các bác sĩ, cần di chuyển ngay nạn nhân ra khỏi vùng nhiệt độ cao và làm mát cho họ càng nhanh càng tốt, bằng cách tưới nước, hoặc đặt người bệnh vào chậu nước lạnh hoặc dùng khăn ướt đắp lên những chỗ tỏa nhiệt nhiều như nách, bẹn, trán để hạ nhiệt cấp tốc.
Nếu người bệnh còn tỉnh táo, không nôn ói quá nhiều thì cho họ uống nước lọc, nước bù điện giải và gọi xe cứu thương. Riêng những bệnh nhân đã hôn mê, lơ mơ thì không được cho uống nước tránh hít sặc tổn thương phổi. Trên xe cấp cứu, người vận chuyển nên truyền bù dịch, nới lỏng quần áo cho người bệnh, đồng thời mở cửa sổ để gió lùa vào xe thông thoáng. Hành động này sẽ giúp nạn nhân tránh bị tụt huyết áp sâu dẫn đến tổn thương não, hủy cơ.
Người trên 65 tuổi, người có cơ địa yếu, có bệnh nền nặng, ung thư, đang dùng thu*c suy tim, lợi tiểu (giảm chức năng điều nhiệt), trẻ dưới 4 tuổi (chức năng điều nhiệt chưa hoàn chỉnh) và công nhân, nông dân, vận động viên (thường xuyên hoạt động cường độ cao dưới nắng nóng, hoặc trong môi trường nhiệt độ cao kéo dài) là nhóm dễ bị sốc nhiệt nhất.
Do đó, để ngừa sốc nhiệt, đột quỵ nhiệt thì những người thuộc nhóm nguy cơ cao nên hạn chế ra ngoài khi trời đang nắng nóng, bác sĩ Quyên cho biết. Nếu buộc phải ra ngoài thì cần trang bị làm mát cơ thể như mặc áo quần dài thấm hút mồ hôi tốt, kèm áo chống nắng chống tia UV, đeo kính râm. Khi đi ngoài trời nắng về cần tránh bật điều hòa quá lạnh hoặc tắm nước lạnh ngay, nên nghỉ ngơi 13-15 phút để cơ thể điều chỉnh lại thân nhiệt ổn định, mồ hôi bay bớt.
Với người lao động, ngoài những chuẩn bị trên thì nên chủ động uống nước để bù lại lượng nước, muối đã mất qua mồ hôi; hạn chế uống cà phê, rượu trước và trong khi làm việc, tránh gia tăng khả năng mất nước. người quản lý lao động cũng cần sắp xếp kế hoạch làm việc luân phiên để không ai phải làm việc quá lâu trong môi trường nắng nóng. những người có tiền sử sốc nhiệt rồi thì cần luôn mang theo một lọ muối hoặc đường để pha nước uống khi có dấu hiệu thiếu nước, sốc nhiệt.
Đặc biệt, những người mới thay đổi môi trường làm việc từ vùng lạnh đến vùng nóng, nếu có dấu hiệu sốc nhiệt như phù chân hay phát ban vùng da tiếp xúc với nhiệt độ cao, thì không nên tự mua thu*c lợi tiểu hay thu*c dị ứng uống, vì sai chỉ định có thể khiến tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. khi cơ thể thích nghi với môi trường, tình trạng phù chân, nổi mẩn sẽ tự hết, bác sĩ hậu khuyến cáo.
Thư Anh