Di chứng tai biến mạch máu não ngoài những hậu quả về vận động, còn kèm theo rối loạn về ngôn ngữ.Tuy nhiên, nếu như tập luyện kiên trì, đúng cách thì có thể hồi phục.
Rối loạn ngôn ngữ do tai biến mạch não thường được phân ra làm 4thể dựa vào vị trí tổn thương của não:
- Tổn thương vùng sinh ra ngôn ngữ (tổn thương vùng Broca): Ngườibệnh có biểu hiện không nói được hoặc nói được một vài từ, nói nhát gừng, không tìm được từ để nói,mức độ nhẹ thì nói được nhưng không lưu loát, lặp lại câu nói của người khác hoặc của mình vừa nóikém . Mặc dù bệnh nhân hiểu được những gì mình muốn nói, hiểu được những gì mọi người xung quanhnói với mình (còn gọi là tổn thương biểu đạt ngôn ngữ). Đây là loại tổn thương hay gặp nhất.
- Tổn thương vùng hiểu ngôn ngữ (vùng Wernick): Người bệnh nóiđược, nói lưu loát nhưng câu nói thường vô nghĩa, lặp lại câu nói của người khác kém. Bệnh nhânkhông hiểu hoặc hiểu rất ít những gì người xung quanh nói với mình (còn gọi là tổn thương tiếp nhậnngôn ngữ).
- Tổn thương vùng dẫn truyền: Là tổn thương đường dẫn truyền giữa2 vùng trên. Biểu hiện nói lưu loát, thông hiểu tốt, lặp lại kém.
- Tổn thương toàn thể: Là tổn thương toàn bộ các vùng trên vớibiểu hiện nói không lưu loát hoặc không nói được, hiểu biết kém, lập lại tiếng nói kém.
Tuy vùng não điều khiển ngôn ngữ bị tổn thương, nhưng tập luyện sẽgiúp tái tổ chức lại não, phát huy tối đa khả năng bù trừ của các vùng khác cho vùng não đã bị tổnthương.
| Ảnh minh họa. Nguồn: Internet |
Sau đây là một vài bài tập cho tổn thương ngôn ngữ thểsinh ra ngôn ngữ (rối loạn ngôn ngữ biểu đạt):
1) Khuyến khích tập nói tự nhiên: Một số từ bệnh nhân có thể nóiđược một cách tự nhiên như đếm số, bảng chữ cái, ngày tháng…
2) Tập nói tên một số đồ vật xung quanh như: Bàn, ghế, sách, quạt,máy tính…và màu sắc các đồ vật đó.
3) Nếu bệnh nhân có thể, khuyến khích hát một số bài hát yêuthích, kể cả hát Karaoke
4) Tìm một số từ đối nghĩa: Người thân của bệnh nhân có thể đưa ramột số từ để bệnh nhân tìm từ đối nghĩa. Ví dụ: Đối nghĩa với "nóng", bệnh nhân có thể nói được"lạnh"; hoặc một số từ khác như: trên - dưới; lên - xuống; ngày - đêm; xa - gần…
5) Mô tả một vật, người: Người thân bệnh nhân giúp mô tả một vậtđể người bệnh tìm tên phù hợp. Ví dụ: Cái gì dùng để cắt vải, cắt giấy - bệnh nhân có thể tìm đượctừ là "cái kéo"; Cái gì dùng để viết - "cái bút"; Hình gì không có góc - "hình tròn" hoặc hìnhcầu"; Ai là người dạy học trò - "cô giáo" hoặc "thầy giáo"; Ai làm việc trong nhà máy - "công nhân""kỹ sư"; Ai làm việc trong bệnh viện - "y tá", "bác sĩ'…
6) Mô tả một số đồ vật theo danh mục: Ví dụ: Kể tên một số loàitrái cây, kể tên một số loài vật, một số loài hoa… khuyến khích bệnh nhân kể được càng nhiều càngtốt. Ngược lại: Kể tên một số loại như cam, xoài, mít… bệnh nhân có thể nói được: trái cây.
7) Đọc: Cho bệnh nhân đọc một số từ, từ ngắn đến dài dần: Ví dụ:Cam, bưởi - Chôm chôm, sầu riêng - Ăn trái cây tốt cho sức khỏe; Tập - đạp xe - đi bộ - tập dưỡngsinh - tập giúp vui, khỏe, đẹp - nên tập luyện hàng ngày; Tập nói - tập nói liên tục - tập nói kiêntrì hàng ngày - Tập nói kiên trì hàng ngày sẽ nói được bình thường…Sau đó có thể đọc báo, sách…
8) Mô tả hình ảnh (nên đưa ra hình ảnh bệnh nhân ưa thích và hiểubiết thông tin về nó): Đưa cho bệnh nhân một bức ảnh hoặc tranh, bảo bệnh nhân mô tả đơn giản. Vídụ: Đưa bức ảnh con của bệnh nhân rồi định hướng mô tả như: đây là ai, mấy tuổi, con thứ mấy, họclớp mấy, học trường nào…
Một số điểm chú ý khi tập luyện:
- Không tạo cho bệnh nhân có cảm giác mình là một đứa trẻ.
- Nên thay đổi cách tập và vị trí tập để tránh sự nhàm chán.
- Không nên tập quá nhiều vào cùng một lúc mà chia ra nhiều lầntrong ngày để tránh mệt mỏi, quá sức của bệnh nhân.
- Tập từ dễ đến khó dần.
- Luôn luôn cổ vũ, động viên, khuyến khích bệnh nhân tập. Khôngđược để bệnh nhân chán nản, thất vọng. Chán nản, thất vọng thì điều trị sẽ thất bại.
- Tạo ra môi trường vui vẻ
- Có thể nhiều thành viên tham gia tập cho bệnh nhân
- Khi tập cố gắng cho bệnh nhân nói to nhất có thể.
- Tập càng sớm càng có lợi.
Chúng ta hoàn toàn có thể phục hồi được ngôn ngữ, được khả nănggiao tiếp của chúng ta sau khi xảy ra tai biến mạch não. Chỉ cần chúng ta kiên trì, liên tục, khôngchịu nhường bước trước khó khăn, càng thành công hơn với sự hỗ trợ tích cực của chuyên viên ngônngữ trị liệu, người thân, bạn bè.
AloBacsi.vn
Theo BS Nguyễn Xuân Thắng - Sức khỏe & Đời sống