Trong thời tiết nắng nóng gay gắt như hiện nay, các bệnh viêm đường hô hấp gia tăng nhanh, trong đó có bệnh viêm phổi ở trẻ em.
Cảnh giác nguy cơ gây viêm phổi trong mùa hè
Đồ ăn lạnh: mùa hè nóng nực, nhiều người thường cho trẻ ăn, uống đồ lạnh như uống nước đá, ăn kem... nhiều gia đình luôn chuẩn bị các loại quả hoặc các loại chè, trái cây để sẵn trong tủ lạnh để cho trẻ ăn mỗi lúc trẻ có nhu cầu. nước mát sẽ giải khát nhanh, nhưng cũng là nguy cơ dễ gây viêm phổi cho trẻ. nếu cho trẻ dùng nhiều và liên tục thì các bộ phận rất nhạy cảm ở họng, miệng, hầu, thanh quản cũng như các bộ phận khác của đường hô hấp dưới dễ bị tổn thương. biểu hiện của sự nhiễm lạnh là viêm họng, hầu hoặc viêm thanh quản hoặc viêm amiđan, viêm va. và từ các bệnh này, vi khuẩn có thể xâm nhập phổi gây viêm phổi.
Sử dụng máy điều hòa: trong mùa hè thói quen của hầu hết các gia đình là sử dụng điều hòa nhiệt độ để làm mát. nếu sử dụng máy điều hòa mà nhiệt độ quá chênh lệch giữa nhiệt độ ngoài trời và nhiệt độ trong phòng thì sẽ không thích hợp với sức khỏe của trẻ do trẻ khó thích nghi (ngay cả người lớn cũng bị ảnh hưởng). nếu trẻ ở trong phòng lạnh liên tục trên 4 giờ thì da, họng hầu, đường hô hấp của trẻ sẽ bị khô và rất dễ bị các loại vi khuẩn tấn công, nhất là các loại vi khuẩn đã có sẵn ở đường hô hấp trên của trẻ như h. influenzae, phế cầu... nếu cho trẻ ra vào phòng điều hòa liên tục thì trẻ cũng dễ bị cảm lạnh do thay đổi nhiệt độ đột ngột, nhất là đang lạnh đột ngột lại bị nóng gây viêm đường hô hấp trên, thậm chí cả viêm phổi cấp.
Tắm lâu: Trời nóng nực cho nên trẻ thường thích tắm, thậm chí tắm nhiều lần trong ngày, đặc biệt là khi trẻ được đi tắm biển. Nếu tắm nhiều lần trong ngày hoặc ngâm mình dưới nước biển thời gian lâu trẻ cũng rất dễ bị cảm lạnh gây viêm họng, viêm amidan hoặc nặng hơn là viêm phổi. Mùa hè, trẻ ra nhiều mồ hôi hơn và lại ngấm ngược vào cơ thể khiến trẻ dễ bị nhiễm lạnh. Mặt khác, nếu trẻ đang nhiều mồ hôi mà đi tắm ngay dễ gây cảm lạnh và dẫn tới viêm phổi.
Chụp Xquang phổi cho trẻ. Ảnh: TM
Nhận biết trẻ bị viêm phổi
Viêm phổi ở trẻ có thể chia làm 2 loại: viêm lá phổi lớn (thường gặp ở bé hơn 3 tuổi) và viêm khí quản nhánh (thường gặp ở bé nhũ nhi). với các trẻ lớn thì việc nhận biết viêm phổi dễ dàng hơn vì trẻ đã biết kể tình trạng sức khỏe. còn ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi chỉ là quấy khóc, khó chịu nên dễ nhầm lẫn với tình trạng mọc răng, hay khó chịu trong người. trẻ bị viêm phổi cũng có thể kèm theo triệu chứng tiêu chảy. vì vậy, khi trẻ có các dấu hiệu sốt, ho, khó thở, tím tái và có tiêu chảy, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý đưa trẻ đi khám ngay.
Cần theo dõi trẻ mắc viêm phổi, cảnh giác với các dấu hiệu bệnh nặng dần: trẻ có biểu hiện sốt nhẹ hoặc sốt lên tới 39ºC liên tục, đau họng, ho húng hắng, chảy nước mắt, mũi, khò khè, ăn kém, trẻ nhỏ thì bỏ bú, quấy khóc... Nếu không được phát hiện sớm và hỗ trợ điều trị kịp thời thì bệnh sẽ diễn biến nặng hơn, trẻ sốt cao, li bì, ho tăng lên, có đờm, xuất hiện khó thở, thở nhanh, rút lõm lồng ngực, bỏ bú hoặc bú kém, tím môi, tím đầu chi, các kẽ liên sườn bị co kéo. Ngoài ra, có thể bị tiêu chảy, nôn, đau bụng. Nghe phổi có nhiều ran ẩm nhỏ hạt. Có thể có rối loạn tuần hoàn như sốc, trụy tim mạch... Nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây thiếu ôxy não, trẻ sẽ li bì hoặc kích thích, co giật.
Chăm sóc và ngừa viêm phổi cho trẻ
Để phòng ngừa viêm phổi cũng như các bệnh đường hô hấp cho trẻ, trước hết, trẻ cần được vệ sinh sạch sẽ, tránh xa khói Thu*c và khói do đun nấu trong phòng có trẻ nhỏ. cho trẻ cách ly, hạn chế tiếp xúc với trẻ đang ốm. trẻ nhỏ cần được bú mẹ đầy đủ ít nhất đến 18 tháng. đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch.
Để hạn chế trẻ mắc bệnh trong mùa hè, nhất là bệnh viêm phổi, cần hạn chế cho trẻ dùng nước mát, nước đá, hoa quả và các thực phẩm chế biến sẵn để trong tủ lạnh. mỗi khi sử dụng máy điều hòa nhiệt độ nên có sự điều chỉnh nhiệt độ hợp lý. không nên để gió của máy điều hoà quạt thẳng vào cơ thể trẻ. mặc dù là mùa nắng nóng nhưng khi tắm cho trẻ, nhất là trẻ dưới 5 tuổi, nên dùng nước ấm là tốt nhất và không nên cho tắm nước lạnh.
Với trường hợp trẻ mới chớm bệnh, các mẹ có thể nhỏ mũi bằng dung dịch sát khuẩn cho trẻ, cho trẻ súc miệng bằng dung dịch súc họng hoặc nước muối loãng ấm hằng ngày. cho trẻ ăn lỏng, dễ tiêu, đủ chất. nếu thấy các triệu chứng viêm phổi nặng hơn, trẻ cần được nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị. tránh đưa trẻ đi khám muộn vì viêm phổi rất dễ gây biến chứng nặng.
BS. Minh Tâm