Nếu như phụ nữ từ tuổi trung niên trở lên hay gặp các viêm nhiễm về phụ khoa thì nam giới trong độ tuổi này lại có “nỗi khổ” riêng, đó là các vấn đề do u xơ tuyến tiền liệt (UXTTL) gây ra, trong đó có nhiễm khuẩn tiết niệu.
Nếu như phụ nữ từ tuổi trung niên trở lên hay gặp các viêm
nhiễm về phụ khoa thì nam giới trong độ tuổi này lại có “nỗi khổ” riêng, đó là
các vấn đề do u xơ tuyến tiền liệt (UXTTL) gây ra, trong đó có nhiễm khuẩn tiết
niệu.
Thế nào là UXTTL?
UXTTL (hay còn gọi là u phì đại lành tính tuyến tiền liệt)
là từ dùng để chỉ một quá trình phì đại của tuyến tiền liệt (TTL) do quá sản
của các tế bào tuyến, tế bào đệm. Quá trình phì đại này có tính chất lành tính,
phát triển nhanh từ tuổi 40 trở đi. Người ta ước tính có khoảng 50% đàn ông
tuổi 60 có TTL quá phát và tỷ lệ này là 90% ở tuổi 70 hoặc 80. Vì vậy có thể
nói, UXTTL là bệnh của người già.
Nguyên nhân nào gây ra hiện tượng quá phát, phì đại của TTL
cho tới nay vẫn chưa được biết rõ. Có nhiều giả thiết được đưa ra như vai trò
của tinh hoàn trong việc tiết ra hormon testosterol, testosterol tăng cao trong
máu có tính chất ức chế sinh một hormon khác là estrogen. Về già, lượng
testosterol suy giảm dẫn đến tăng estrogen và chất này có khả năng kích thích
các tế bào TTL tăng sinh...
Tại sao UXTTL hay gây nhiễm khuẩn tiết niệu?
Bình thường, nước tiểu từ bàng quang được đào thải dễ dàng
ra ngoài qua niệu đạo. Tuyến tiền liệt phì đại sẽ gây chèn ép ngay cổ bàng quang,
chỗ đi ra của nước tiểu khiến cho dòng nước tiểu bị cản trở, bệnh nhân đi tiểu
không thành dòng (nước tiểu chỉ rỉ qua miệng sáo) và gây ra ứ nước tiểu trong
bàng quang. Mặt khác, khối u TTL khi phát triển to ra, gây chèn ép, kích thích
liên tục vào thành bàng quang khiến cho bệnh nhân luôn có cảm giác buồn tiểu,
bàng quang bị kích thích nhiều quá sẽ dẫn đến hiện tượng “liệt” điều này càng
làm cho lượng nước tiểu ứ đọng trong bàng quang. Nước tiểu ứ đọng sẽ là môi
trường thuận lợi cho nhiễm khuẩn. Khi nhiễm khuẩn xảy ra lại gây phù nề, bít
tắc thêm
đường tiết niệu và hình thành một vòng xoắn bệnh lý.
Biểu hiện của nhiễm khuẩn tiết niệu do UXTTL
Ở bệnh nhân bị UXTTL thường có các triệu chứng như đái khó:
bệnh nhân phải rặn nhiều, nước tiểu đi không thành tia, chỉ đi ít một, nhỏ giọt
hoặc chỉ rỉ ra ngay miệng sáo. Nhiều trường hợp tắc hẳn khiến bệnh nhân không
thể đi tiểu được. Lúc nào bệnh nhân cũng có cảm giác buồn tiểu, phải đi rất
nhiều lần, nhất là về đêm.
Khi có nhiễm khuẩn xảy ra, bệnh nhân sẽ thấy đi tiểu khó
hơn, đi tiểu buốt, đau miệng sáo hoặc đau lan lên hai bên thắt lưng nếu có
nhiễm khuẩn lên đài bể thận. Nước tiểu đục bẩn, có thể có mủ hoặc máu. Sốt cao
rét run là triệu chứng báo hiệu của nhiễm khuẩn tiết niệu. Làm xét nghiệm có
thể thấy nhiều hồng cầu, bạch cầu trong nước tiểu và bạch cầu máu tăng cao. Cấy
máu hoặc nước tiểu tìm chủng vi khuẩn hay gặp như các vi khuẩn gram âm...
Nhiễm khuẩn có thể gây nhiều biến chứng như làm nặng thêm
tình trạng tắc nghẽn khiến bệnh nhân khó đi tiểu hơn, gây tiểu buốt, gây viêm
nhiễm lan rộng tới niệu quản, đài bể thận và đôi khi gây nhiễm khuẩn huyết, sốc
nhiễm khuẩn hết sức nguy hiểm.
Điều trị nhiễm khuẩn do UXTTL bao gồm cho các loại kháng
sinh như ciprofloxacin, amikacin, amoxicillin, azithromycine... kèm theo các
Thu*c sát khuẩn
đường tiết niệu (xanh methylene...). Nhưng vấn đề cơ bản là
phải giải quyết vấn đề tắc nghẽn, làm thông thoáng đường tiểu như cho các Thu*c
chống viêm, Thu*c điều trị UXTTL và khi cần, phải phẫu thuật (nội soi hoặc mổ
mở) để lấy bỏ khối u gây chèn ép.
Phòng bệnh là cách tốt nhất
Vì
đường tiết niệu">nhiễm khuẩn
đường tiết niệu là do khối u phì đại gây tắc
nghẽn nên việc dự phòng tốt nhất là... điều trị tốt khối u bằng Thu*c hoặc phẫu
thuật. Bên cạnh đó, một số biện pháp dự phòng nhiễm khuẩn cũng có thể được áp
dụng như tập đi tiểu theo giờ, đi tiểu chậm để lượng nước tiểu ra hết, vật lý
trị liêu xoa bóp vùng bàng quang, giữ gìn vệ sinh sạch sẽ... để tránh nhiễm
khuẩn ngược dòng. Bệnh nhân bị UXTTL đã có dấu hiệu tiểu khó cũng không nên
uống nhiều nước, không uống rượu bia, chè, cà phê hoặc các chất lợi tiểu khác
để tránh đi tiểu quá nhiều.
TS. BS. Vũ Đức Định