Chế độ ăn kiêng quá mức ở người đái tháo đường, hay người tập luyện vận động quá mức cũng đều dễ xảy ra hạ đường huyết
Hạ đường huyết là gì?
Hạ đường huyết là một biến chứng cấp tính do lượng đườngtrong máu không đủ để đáp ứng nhu cầu cơ thể. Hạ đường huyết thường xảy ra khingười bệnh đang sử dụng Thu*c hạ đường huyết uống hoặc insulin mà không kiểmsoát tốt, khi nồng độ đường huyết xuống thấp dưới mức 3.3 mmol/L hoặc dưới60mg/dL sẽ xuất hiện các triệu chứng hạ đường huyết.
Nguyên nhân hạ đường huyết
Bình thường, glucagon và insulin do tụy tiết ra cótính chất đối kháng nhau nhằm suy trì đường huyết ổn định. Insulin làm hạ đườnghuyết còn glucagon làm tăng đường huyết. Do đó, khi insulin cao hơn nhu cầu cầnthiết của cơ thể sẽ gây ra hạ đường huyết. Tuy nhiên, hạ đường huyết có thể donhiều yếu tố tác động độc lập hay phối hợp với nhau:
- Khi tiêm insulin tác dụng nhanh trước khi ngủ (thườngxảy ra vào ban đêm)
- Tiêm insulin mà không ăn hoặc ăn quá ít
- Ăn kiêng quá mức, nhất là khi quá hạn chế chất bộtđường (carbohydrate)
- Do vận động nhiều mà không ăn hoặc ăn ít
- Để bụng đói khi uống bia rượu
- Dùng quá liều Thu*c hoặc không giảm liều Thu*c ở bệnhnhân suy thận
- Hoặc do bạn sử dụng một số Thu*c tim mạch làm mấttriệu chứng báo hiệu hạ đường huyết, hoặc sử dụng Thu*c làm tăng tác dụng hạ đườnghuyết như Aspirin và nhóm salicilate.
Ảnh minh họa - Nguồn Internet
Làm thế nào để phát hiện triệu chứng hạ đường huyết?
Những triệu chứng báo hiệu hạ đường huyết sắp xảy rabao gồm:
- Mệt mỏi, buồn ngủ, tay chân run
- Hồi hộp, vã mồ hôi, tim đập nhanh, tay chân lạnh
- Mất tập trung, tinh thần bất an
- Cảm giác đói lả
- Hạ đường huyết khi ngủ sẽ gây khó ngủ hoặc ác mộng
- Nặng hơn có thể mất tri giác và hôn mê
Xử trí hạ đường huyết như thế nào?
Trường hợp nghi ngờ hạ đường huyết với các triệu chứngbáo trước như trên bạn nên tạm dừng điều khiển xe máy, ô tô, và vận hành máymóc… để tránh T*i n*n xảy ra.
1. Nếu còn tỉnh táo và tự mình làm được thì dùngngay thực phẩm có đường hấp thu nhanh (chứa khoảng 15g đường) như: vài viêm kẹohay đường thẻ, 1 ly nước đường (2 muỗng canh đường cát trong 100ml nước), 1trái dừa pha 1 muỗng đường, nửa lon nước ngọt (không phải loại dùng cho ngườiăn kiêng), 1 lát bánh mì, 1 trái chuối, 1 ly sữa hoặc 1 ly cam vắt. Tránh ănquá nhiều khi điều trị hạ đường huyết, nhất là người thừa cân béo phì.
Nếu người bệnh nói được nhưng không còn đủ tri giác,thì mọi người xung quanh phải dùng ngay: 4-5 cục đường đã nhúng nước hay 1/3 lysiro đặc cho người bệnh. Nếu người đó cắn chặt răng, ra có thể nhét cục đườngvào giữa má và răng.
Nếu người bệnh đã mất tri giác hoàn toàn hay hôn mêthì tiêm glucagon dưới da ở bất cứ nơi nào trên cơ thể và sau 10 phút sẽ có tácdụng. Nếu cần thì tiêm lại một lần nữa sau 30 phút, nhưng nhớ phải cho uống hoặcăn chất bột đường khi người bệnh đã tỉnh lại.
2. Tự kiểm tra đường huyết của bạn sau 20 phút khiđã uống hoặc ăn thức ăn có đường hấp thu nhanh.
3. Nếu các triệu chứng thuyên giảm sau 30 phút, bạnnên ăn thêm một bữa ăn phụ như: nửa chén cơm, hoặc một trái bắp, hoặc nửa ổ bánhmì.
Nếu không thuyên giảm bạn nên nhờ người thân hoặc đồngnghiệp đưa đến cơ sở y tế gần nhất.
Phòng ngừa hạ đường huyết bằng cách nào?
- Thường xuyên đo đường huyết và đảm bảo không để thấphơn 4.4 mmol/L hay thấp hơn 80 mg/Dl.
- Không bao giờ bỏ bữa ăn. Trong thời gian điều trịbạn không nên ăn kiêng quá mức và tuyệt đối không được nhịn ăn.
- Ăn bột đường trong mỗi bữa ăn
- Bạn không nên tiêm insulin tác dụng nhanh vào buổitối
- Sử dụng Thu*c hạ huyết áp theo chỉ dẫn của thầyThu*c chuyên khoa
- Giảm liều insulin khi nhịn ăn hoặc khi vận độngnhiều
- Ăn bữa phụ khi bạn tập thể thao cường độ cao
- Nếu có uống rượu bia thì phải ăn, không để bụngđói
- Luôn luôn mang theo các thực phẩm có đường hấp thunhanh như: bánh ngọt, kẹo, đường thẻ khi chơi thể thao hoặc khi đi làm
- Tủ Thu*c gia đình luôn có dung dịch đường glucoseưu trương 30%, Thu*c glucagon (1mg) và bơm tiêm (tư vấn thầy Thu*c của bạn đểbiết cách sử dụng khi cần thiết).
- Cẩn thận khi bạn sử dụng Aspirin hoặc Thu*c có chứathành phần salicilate vì chúng có thể gây hạ đường huyết.
Một số lưu ý quan trọng:
- Nên báo cho người thân, đồng nghiệp và bạn bè biếtbạn đang có bệnh đái tháo đường, biết các triệu chứng sớm của hạ đường huyết vàbiết cách xử trí để giúp đỡ bạn khi cần thiết, nhất là hôn mê do hạ đường huyết.Mọi người xung quanh sẽ cảm thấy rất hân hạnh khi biết cách giúp bạn.
- Khi rời nhà, bạn nên mang theo thẻ cá nhân có ghihọ tê và tình trạng bệnh.
- Xử trí sớm tình trạng hạ đường huyết: “Có thể thàxử trí nhầm còn hơn để hạ đường huyết kéo dài quá lâu”.
- Nếu bạn thực hành ăn uống, vận động phù hợp vàdùng Thu*c hợp lý sẽ giảm thiểu tình trạng bị hạ đường huyết.
- Nếu có thay đổi trong chế độ ăn hay vận động, bạncần tự đo đường huyết để tự điều chỉnh cho riêng mình nhằm phòng tránh hạ đườnghuyết xảy ra.
Theo Trung tâm dinh dưỡng TPHCM