Chóng mặt có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng với người cao tuổi (NCT) thì không được xem thường. Chóng mặt sẽ làm mất thăng bằng, ngồi dậy, đứng lên rất khó khăn đôi khi gây nên sự cố bất thường (ngã).
chóng mặt có thể xảy ra ở mọi
lứa tuổi nhưng với người cao tuổi (NCT) thì không được xem thường.
chóng mặt sẽ
làm mất thăng bằng, ngồi dậy, đứng lên rất khó khăn đôi khi gây nên sự cố bất
thường (ngã). Bệnh thường xảy ra lúc nửa đêm về sáng.
chóng mặt là một triệu
chứng của nhiều bệnh, hay gặp nhất là do rối loạn tiền đình, vì vậy, NCT cần
biết để phòng ngừa.
Nguyên nhân gây chóng mặt ở NCT
Có nhiều nguyên nhân gây nên
chóng mặt, trong đó rối loạn tiền đình (RLTĐ) là nguyên nhân hàng đầu gây chóng
mặt ở NCT. RLTĐ có rất nhiều nguyên nhân: như tuần hoàn kém (rối loạn tuần hoàn
não hay thiểu năng tuần hoàn não), thay đổi thời tiết, ngộ độc (ngộ độc thực
phẩm), nhiễm khuẩn. Đối với rối loạn tuần hoàn não thường do xơ vữa động mạch,
nhất là động mạch cảnh làm cho lượng máu đi lên não bị hạn chế và cũng rất có
thể bị xơ vữa cả động mạch não. Xơ vữa thành động mạch chủ yếu do gốc tự do tác
động vào thành động mạch, nhất là động mạch não, tổ chức não bộ (được cấu tạo
trên 60% là lipid) nên càng dễ tổn thương do gốc tự do. Ngoài ra, RLTĐ còn gặp
do bệnh tăng huyết áp hoặc ngay cả bệnh huyết áp thấp. Các bệnh u não, u tiểu
não, u dây thần kinh số 8 hoặc thoái hóa cột sống cổ cũng gây nên RLTĐ.
Biểu hiện chóng mặt ở NCT
chóng mặt có khi chỉ thoáng
qua nhưng đôi khi kéo dài hàng giờ, hàng ngày, thậm chí lâu hơn và kèm theo
buồn nôn, nôn, sợ ánh sáng, sợ tiếng ồn. RLTĐ là bệnh dễ lặp đi, lặp lại nhiều
lần trong một năm.
chóng mặt sẽ làm mất thăng bằng, ngồi dậy, đứng lên rất khó
khăn, đôi khi gây nên sự cố bất thường (ngã), đặc biệt là NCT. Bệnh thường xảy
ra nhất là lúc nửa đêm gần sáng, khi tỉnh dậy không ngồi lên được do hoa mắt,
chóng mặt, buồn nôn và có thể nôn. Người bệnh thấy lao đao, choáng váng, loạng
choạng, mất thăng bằng, nếu cố ngồi dậy để đi có thể bị ngã hoặc dúi dụi xuống
đất. Nếu cố đi có thể bị ngã và gây nên các sang chấn ở tay, chân, đầu, mặt,
thậm chí gây chấn động não. Khi thay đổi tư thế, buồn nôn tăng lên làm cho
người bệnh rất sợ trở mình hoặc ngồi dậy. Nếu bệnh nhẹ thì chỉ thoáng qua nhưng
nếu nặng thì không thể thay đổi tư thế được, buồn nôn và nôn nhiều.
Làm gì để phòng chóng mặt?
Khi xuất hiện
chóng mặt, buồn
nôn, cần cho các thành viên trong gia đình biết càng sớm càng tốt và nên nằm
nghỉ, giữ nguyên tư thế, không nên ngồi dậy và đặc biệt không cố đi lại. Nếu
chóng mặt nhiều, buồn nôn hoặc nôn nhiều thì người nhà nên cho người bệnh đến
cơ sở y tế gần nhất để được khám và cấp cứu càng sớm càng tốt. Sau khi đã hết
chóng mặt, buồn nôn thì người bệnh cần được khám chuyên khoa để xác định rõ
nguyên nhân giúp cho điều trị có hiệu quả hơn. NCT nên đi khám bệnh định kỳ,
đặc biệt là những người đã mắc bệnh RLTĐ, xơ vữa động mạch, tăng mỡ máu. Những
người bệnh nếu tiền sử có các bệnh về tim mạch (tăng huyết áp hay huyết áp
thấp, xơ vữa động mạch...) thì rất cần khám chuyên khoa tim mạch để được điều
trị phối hợp. Nếu nguyên nhân
chóng mặt do RLTĐ thì hiện nay, Tây y có nhiều
Thu*c điều trị hiệu quả. Người bệnh khi dùng Thu*c cần tuyệt đối tuân thủ chỉ
định của thầy Thu*c, không tự động đổi Thu*c hoặc tự động thay đổi liều dùng
hoặc tự ý ngưng không dùng Thu*c, cũng không được tự mua Thu*c về điều trị.
Ngoài ra, cần vận động cơ thể thường xuyên, nhẹ nhàng nhưng đúng động tác tùy
theo sức khỏe của mình và quan trọng hơn là tùy theo loại bệnh tật mà bản thân
mình đang gặp phải. Cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý cho NCT để không tăng mỡ
máu hoặc hạn chế tăng mỡ máu. Khi đã mắc bệnh RLTĐ thì trong gia đình luôn có
một số Thu*c cần thiết mua theo đơn của bác sĩ khám bệnh để sử dụng khi cơn
chóng mặt, buồn nôn tái phát.
PGS.TS.TTƯT. Bùi Khắc Hậu