Sau khi các đợt mưa lũ lụt đi qua, cộng đồng dân cư thường phải đối mặt với một loạt các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn từ nước lũ và từ những vấn đề vệ sinh môi trường.
Ô nhiễm nước
Nước lũ thường bị ô nhiễm bởi nước thải và hóa chất và có thể chứa đựng các vật dễ gây thương tích như thủy tinh, kim loại... Nước ô nhiễm có thể gây ra các bệnh ngoài da khi cơ thể bị ngâm trong nước lụt thời gian dài, chẳng hạn như các vùng da của chân và bàn chân. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, nước lụt có thể mang nhiều mầm bệnh. Đặc biệt nghiêm trọng ở các nước đang phát triển, nơi có mầm bệnh dịch tả, thương hàn hoặc sốt vàng da. Những rối loạn tiêu hóa phổ biến là bệnh tiêu chảy hoặc các vấn đề về dạ dày khác, nếu mọi người tiếp xúc với nước bị ô nhiễm hoặc tiêu thụ thức ăn hoặc đồ uống nhiễm nước lũ. Tiếp xúc với nước ngập lụt có thể làm tăng nguy cơ bệnh ngoài da, bệnh tai mũi họng và viêm kết mạc.
Các nhiễm trùng đường hô hấp có thể lây lan trong khu vực mưa lũ với quy mô nhiều người. Trong lũ lụt, người dân khó có thể duy trì các tiêu chuẩn vệ sinh lành mạnh. Khi mọi người tập trung đông trong những nơi trú tránh lũ sẽ dễ dàng để mầm bệnh lây lan.
Nguy cơ thương tích và nhiễm trùng da
Nguy cơ thương tích trong và sau một đợt mưa lũ là rất cao. Nếu có vết thương trên da, cần xử trí ngay giúp chữa lành các vết thương nhỏ và ngăn ngừa nhiễm trùng. Thực hiện các bước sau để bảo vệ bản thân và gia đình của bạn: Tránh tiếp xúc với nước lũ nếu bạn có vết thương hở; Giữ vết thương hở càng sạch càng tốt bằng cách rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch; Che sạch vết thương bằng băng không thấm nước để giảm nguy cơ nhiễm trùng; Tìm kiếm chăm sóc y tế ngay lập tức nếu vết thương phát triển đỏ, sưng, hoặc rỉ dịch hoặc có các dấu hiệu nhiễm trùng khác như sốt, tăng đau, khó thở, nhịp tim nhanh.
Lũ lụt có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nguy hiểm cho sức khỏe.
Nếu bị thương tích trong mưa lũ, bạn có thể xử trí ban đầu vết thương: Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sạch, nếu có thể; Tránh chạm vào vết thương bằng ngón tay của bạn trong khi điều trị, nếu có thể sử dụng găng tay cao su dùng một lần; Loại bỏ đồ trang sức và quần áo khỏi phần cơ thể bị thương; Băng ép trực tiếp cho bất kỳ vết thương chảy máu nào để làm ngừng chảy máu; Làm sạch vết thương sau khi chảy máu đã dừng; Loại trừ bụi bẩn và vật lạ khỏi vết thương bằng nước đóng chai hoặc nước sạch hoặc dung dịch nước muối; Nhẹ nhàng làm sạch vết thương bằng xà phòng và nước sạch; Lau khô và dán băng dính hoặc vải sạch khô; Tìm kiếm sự chăm sóc y tế càng sớm càng tốt.
Thách thức dọn dẹp môi trường liên quan đến sức khỏe
Các bác sĩ thường thấy nhiều người bị nhiễm trùng đường hô hấp sau khi nước lũ rút đi. Ô nhiễm từ nước lũ và nấm mốc phát triển nhanh chóng trong môi trường ẩm ướt có thể làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn hoặc gây dị ứng đường hô hấp.
Vì thế, mọi người nên mang ủng cao su và găng tay khi dọn dẹp nhà cửa, tránh tiếp xúc trực tiếp với bất kỳ vật dụng nào đã tiếp xúc với nước lụt, có thể dùng khẩu trang hoặc mặt nạ khi dọn dẹp. Tường, sàn và bất kỳ vật gì có bề mặt cứng tiếp xúc với nước lũ, mặt bàn hoặc khu vực vui chơi trẻ em cần phải được làm sạch bằng xà phòng và nước sạch, khử trùng bằng dung dịch Thu*c tẩy. Đồ vải nên được giặt sạch bằng nước nóng hoặc giặt khô. Đồ nội thất như giường và ghế sofa bọc vải nên được phơi khô dưới ánh mặt trời và sau đó được xịt bằng các chất khử trùng. Thảm làm sạch bằng nước và phơi thật khô. Thực phẩm và đồ uống đã tiếp xúc với nước lũ nên vứt bỏ.
Nước đọng sau lũ lụt
Sau khi lũ lụt đi qua, có nguy cơ gia tăng nhiễm một số căn bệnh do muỗi đốt như sốt xuất huyết. Muỗi mang mầm bệnh phát triển mạnh trong nước đọng và sinh sản nhanh chóng. Khuyến cáo những người sinh sống gần nước đọng nên cẩn thận hơn trong vấn đề phòng bệnh do muỗi đốt sau lũ lụt. Nhưng muỗi không phải là côn trùng duy nhất, còn có các sinh vật khác bao gồm kiến, động vật gặm nhấm, bò sát và vật nuôi trong nhà có thể đóng vai trò trung gian lây truyền bệnh. Vì thế, mọi người nên giữ khoảng cách an toàn để tránh bị côn trùng cắn trong và sau mùa mưa lũ.
Nước đọng có thể bị rò rỉ điện do các đường dây điện bị rơi trong các vùng ngập nước hoặc những đường dây điện ngầm nhưng điện vẫn đang hoạt động. Tình trạng này gây nguy cơ bị điện giật cho bất cứ ai tiếp xúc hoặc trong vùng ảnh hưởng.
Mối quan tâm về sức khỏe tinh thần
Nghiên cứu cho thấy có nhiều mối quan tâm về sức khỏe từ một trận lũ, ngoài những mối nguy hiểm hiện hữu lên sức khỏe thể chất, mưa lũ và thảm họa thiên nhiên còn ảnh hưởng xấu lên sức khỏe tinh thần. Cơn bão và lũ lụt tạo thêm sự lo lắng, trầm cảm và căng thẳng. Cơn bão và lũ lụt có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe tâm thần hiện có hoặc dẫn đến phát sinh những vấn đề rối loạn tâm thần kinh mới.
Căng thẳng thường xảy ra cả trong và sau bất kỳ thảm họa thiên nhiên nào. Các rối loạn cảm xúc, rối loạn giấc ngủ có thể là một thách thức cho sức khỏe. Lo lắng hoặc buồn phiền, suy nghĩ có thể trở nên lộn xộn, và có thể khó nhớ mọi thứ hoặc lắng nghe mọi người. Một số người có thể phát triển các vấn đề liên quan đến những rối loạn tâm thần kinh liên quan đến rối loạn stress kéo dài do thảm họa thiên nhiên, nhưng phần lớn những người bị ảnh hưởng hồi phục nhanh chóng. Nghiên cứu cho thấy những người có kết nối chặt chẽ với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp có xu hướng phục hồi tốt nhất, vì vậy các chuyên gia đề xuất chú ý đến những mối quan hệ xung quanh để giúp phục hồi tinh thần. Đối với những người có khó khăn về tinh thần kéo dài, nên tham khảo ý kiến tư vấn của bác sĩ.
BS. Thanh Hoài